Monitorowanie wdrażania podstawy programowej wychowania przedszkolnego w roku szkolnym 2016/2017

Zadania dyrektora przedszkola wykonywane w ramach pełnionego nadzoru pedagogicznego realizowane są jako:

• ewaluacja wewnętrzna – praktyczne badanie oceniające
• kontrola – ocena stanu przestrzegania przepisów dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej przedszkola,
• wspomaganie – działania ukierunkowane na inspirowanie w przedszkolu procesów służących poprawie i doskonaleniu pracy nauczycieli

Celem monitorowania wdrażania podstawy jest pozyskanie informacji o stosowanych przez nauczycieli rozwiązaniach organizacyjnych i metodycznych związanych z wdrażaniem podstawy programowej oraz o uwzględnianiu zalecanych warunków i sposobów jej efektach realizacji w postaci wiadomości i umiejętności dzieci.

Planując nadzór pedagogiczny należy uwzględniać znaczenie informacji uzyskanych  w wyniku monitorowania podstawy programowej i zaprojektować wykorzystywane narzędzia tak, aby pozyskane informacje wykorzystać:

• podczas ewaluacji wewnętrznej w obszarze dotyczącym nabywania wiedzy i umiejętności w obszarach określonych w podstawie programowej,
• do kontroli przestrzegania przepisów prawa przez nauczycieli (w szczególności dotyczy to znajomości nowej podstawy programowej  oraz obowiązku obserwacji i analizy osiągnięć dzieci),
• w rozpoznawaniu potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia procesu realizacji podstawy programowej.

Wykorzystaj Zestaw dokumentów wymaganych w nadzorze pedagogicznym dyrektora przedszkola

Od 1 września 2016 r. w przedszkolach musi być stosowana podstawa programowa wychowania przedszkolnego stanowiąca załącznik nr 1 do rozporządzenia MEN z 17 czerwca 2016 r. Znajomość podstawy programowej stanowi podstawowy obowiązek dyrektora oraz nauczycieli. W toku działań monitorujących przebieg jej wdrażania konieczne będzie niejednokrotne weryfikowanie, czy nauczyciele znają aktualne regulacje oraz czy stosują się do zalecanych warunków realizacji.

Poznaj szczegóły nowych wytycznych, pobierz szczegółowy opis zmian wprowadzonych do podstawy programowej wychowania przedszkolnego rozporządzeniem z 17 czerwca 2016 r.

W toku sprawowanego nadzoru pedagogicznego dyrektor powinien podejmować działania pozwalające na uzyskanie informacji o:

• zasadności wyboru realizowanego programu wychowania przedszkolnego,
• poprawności planowania procesu dydaktyczno-wychowawczego przez nauczycieli,
• realizacji ramowego rozkładu dnia,
• zgodności planu pracy dydaktyczno-wychowawczej z podstawą programową,
• prowadzeniu przez nauczycieli działań diagnostycznych dotyczących potrzeb i rozwoju dzieci.

Pobierz wzór planu nadzoru pedagogicznego przedszkola na rok szkolny 2016/2017

1. PLANOWANIE PRACY ZGODNIE Z PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ

Wybrany lub napisany przez nauczyciela program powinien gwarantować realizację całej podstawy programowej. Dyrektor jako osoba dopuszczająca program do realizacji musi dokonać analizy wybranego przez nauczyciela programu pod kątem jego zgodności z kryteriami zawartymi w ustawie o systemie oświaty art. 3 ust. 13b  oraz art. 22a ust. 5. Zgodnie z nimi program powinien:

• stanowić opis sposobu realizacji celów wychowania oraz treści nauczania ustalonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego,
• być dostosowany do potrzeb i możliwości dzieci dla których jest przeznaczony.

Opracowując plan pracy wychowawczo-dydaktycznej na każdy miesiąc, nauczyciel powinien wpisywać przy każdym z działań, który obszar z podstawy programowej realizuje. Warto opracować osobny dokument – arkusz monitorowania podstawy programowej, umożliwiający w czytelny sposób zaznaczanie realizacji poszczególnym obszarów.

Pobierz szablon do pisania planów miesięcznych

Plan pracy wychowawczo-dydaktycznej nauczyciela powinien być sprawdzony i zatwierdzony przez dyrektora. W czasie sprawdzania planu należy przeanalizować, czy nauczyciele przewidzieli zadania z zakresu różnych obszarów podstawy programowej i różnych rodzajów aktywności. W szczególności należy sprawdzić, czy plan uwzględnia obowiązujące od 1 września 2016 r. zmiany w podstawie programowej.

Dyrektor powinien w ramach kontroli analizować ten dokument, aby sprawdzić, czy wszystkie obszary z podstawy programowej są systematycznie realizowane. Jeśli zauważy, że realizacja któregoś jest zagrożona (nie był dotychczas realizowany lub zbyt rzadko), może zlecić nauczycielowi dodatkowe uszczegółowienie planowania realizacji tych zagadnień.

2. ZGODNOŚĆ REALIZACJI PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z ZALECANYMI WARUNKAMI Oprócz planowanych efektów edukacyjnych podstawa programowa zawiera zalecane warunki jej realizacji. Informacji o ich respektowaniu może dostarczyć zarówno plan pracy nauczyciela, jak też zapisy w dzienniku zajęć. Plan pracy powinien zawierać:

• działania podejmowane przez dzieci w czasie swobodnych zabaw (do których nauczyciel stworzy warunki i będzie inspirował),
• zajęcia dydaktyczne,
• czynności opiekuńcze,
• czynności samoobsługowe i organizacyjne,
• pomoc psychologiczno-pedagogiczną,
• zajęcia rewalidacyjne dla dzieci niepełnosprawnych,
• pobyt na świeżym powietrzu.

Ramowy rozkład dnia opracowany dla każdej grupy wiekowej powinien dawać gwarancję realizacji zalecanych warunków podstawy programowej. Dyrektor przed jego zatwierdzeniem powinien sprawdzić, czy jest zgodny z zalecanymi warunkami realizacji podstawy programowej. Zapisy w dzienniku zaś powinny być z nim zgodne. Jeśli tak jest, to znaczy, że nauczyciel stosuje się do zaleceń.

3. EFEKTY REALIZACJI PODSTAWY PROGRAMOWEJ

Informację na temat efektów realizacji podstawy programowej dyrektor zdobywa, obserwując różne aspekty pracy nauczyciela, przede wszystkim poprzez:

1. obserwację zajęć, w tym obserwacje diagnozujące,
2. wyniki obserwacji pedagogicznych i diagnozy przedszkolnej,
3. efektywność udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
4. informacje o gotowości szkolnej.

Obserwacje zajęć dają informację o wiedzy i umiejętnościach dzieci, czyli efektach realizacji podstawy programowej. W czasie rozmowy przed obserwacją dyrektor powinien sprawdzić znajomość podstawy programowej przez nauczyciela poprzez poproszenie go o wskazanie:

• obszarów z podstawy programowej, które będzie realizował,
• treści z wybranego przez niego programu odnoszących się do wskazanych obszarów,
• celów zajęcia, które zamierza osiągnąć.

Jeśli nauczycielowi nie udaje się osiągnąć założonych celów, nie indywidualizuje pracy z dziećmi, zadania nie są dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci, są to sygnały, że efektywność pracy nauczyciela jest niezadowalająca i realizacja podstawy programowej jest zagrożona. W takiej sytuacji konieczne jest wydanie zaleceń i kontrola ich realizacji.

Nauczyciele na początku każdego roku szkolnego przeprowadzają obserwacje pedagogiczne, aby dostosować pracę do potrzeb i możliwości dzieci. Wyznaczają kierunki tej pracy poprzez określenie słabych i mocnych stron grupy oraz poszczególnych wychowanków. Kolejne obserwacje prowadzone pod koniec roku szkolnego, a dla dzieci 6-letnich do końca kwietnia, dają z kolei odpowiedź na pytanie, jakie efekty ta praca przyniosła.

Wnioski z obserwacji pedagogicznych i diagnozy przedszkolnej powinny być uwzględnione w pracy wychowawczo-dydaktycznej z dziećmi. Służą one także rozpoznaniu specjalnych potrzeb edukacyjnych u dzieci i na tej podstawie udzielana jest im pomoc.

Jeśli w trakcie obserwacji dyrektor zauważy dzieci, które mają problemy z przyswojeniem wiadomości i umiejętności, powinien sprawdzić, czy otrzymują wystarczające wsparcie poprzez pomoc psychologiczno-pedagogiczną, opracowanie programu wspomagania i korygowania rozwoju, pracę indywidualną. Nauczyciele powinni pamiętać, że udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej można rozpocząć w każdym momencie roku szkolnego, wtedy, gdy taka potrzeba zostanie zauważona lub zgłoszona przez którykolwiek z podmiotów wymienionych w rozporządzeniu o pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

W sprawozdaniu pracy wychowawczo-dydaktycznej na koniec pierwszego półrocza i koniec roku szkolnego nauczyciel powinien zawrzeć informację o realizacji wniosków z diagnozy.  Również efektywność pomocy psychologiczno-pedagogicznej powinna być poddana przez dyrektora analizie, np. poprzez porównanie wytworów prac dzieci, kart pracy, zapisów w dziennikach zajęć specjalistycznych, obserwacje zajęć.

Najbardziej czytelnym efektem pracy nauczycieli jest informacja o gotowości szkolnej. Może ona być wyjściem do rozmowy z nauczycielem, szczególnie o dzieciach, które nie osiągnęły w pełni gotowości szkolnej. Jeśli nie było co do tego obiektywnych przyczyn, należy poszukać ich w pracy nauczyciela i udzielić wskazówek i zaleceń do dalszej pracy.

Dokumentacja zgromadzona w toku monitorowania realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego może stanowić jedno z kluczowych źródeł informacji niezbędnych do przeprowadzenia ewaluacji wewnętrznej, której przedmiotem będzie spełnienie wymagania 3: Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej.

Badanie ewaluacyjne pozwoli uzyskać odpowiedzi m.in. na następujące pytania:

• Czy znajomość wśród nauczycieli podstawy programowej i przepisów prawa wpływa na efektywność pracy z dzieckiem?
• W jaki sposób monitorowanie podstawy programowej ułatwia i wpływa na modyfikowanie działań działania nauczyciela?
• W jaki sposób nauczyciel analizuje stopień osiągnięć i rozwoju dzieci?
• W jaki sposób nauczyciel wykorzystuje wnioski dotyczące osiągnięć i rozwoju dzieci?
• W jaki sposób rodzice są informowani o wynikach diagnozy przedszkolnej i obserwacji pedagogicznych.

Do pozyskania powyższych informacji zespół ewaluacyjny wykorzystuje zróżnicowane metody i narzędzia badawcze, takie jak np. kwestionariusz ankiety dla nauczycieli i kwestionariusz ankiety dla rodziców, a także – dokonuje analizy dokumentacji monitorowania realizacji podstawy programowej.

Monitorowanie realizacji podstawy programowej, prowadzone w ramach nadzoru pedagogicznego dyrektora przedszkola może posłużyć również do analizy realizacji kierunków polityki oświatowej państwa na dany rok szkolny. Choć kierunki polityki oświatowej państwa nie narzucają zadań, które ma realizować przedszkole, to wskazują na jakie zagadnienia należy zwracać uwagę w procesie edukacji i wychowania. W roku 2016/2017 jednym z nich jest Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród  dzieci i młodzieży – kierunek  ten warto więc realizować w nawiązaniu do zmienionego obszaru 14 podstawy programowej wychowania przedszkolnego -Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania). Wnioski z monitorowania podstawy programowej pozwolą dowiedzieć się m.in.:

1. Czy znajomość podstawy programowej przez nauczycieli wpływa na  rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród dzieci?
2. Jakie podjęto w przedszkolu działania służące rozwijaniu zainteresowań czytelniczych dzieci?
3. Czy nauczyciele tworzą sytuacje służące rozwijaniu kompetencji czytelniczych dzieci?
4. Czy zajęcia edukacji czytelniczej w przedszkolu są atrakcyjne dla dzieci?

Wyniki uzyskane w ewaluacji wewnętrznej pomogą nauczycielom, kiedy będą wybierać programy oraz planować realizację podstawy programowej w kolejnym roku szkolnym.

Przeczytaj także:

Ewaluacja zewnętrzna - jak się do niej przygotować

Ewaluacja zewnętrzna - zasady przeprowadzania

Na co warto zwrócić uwagę w nadzorze pedagogicznym?

Diagnoza obszarów wymagających poprawy

Dyrektor powinien planować ewaluację z udziałem zainteresowanych osób

10 działań dyrektora przedszkola, gdy zagrożona jest realizacja podstawy programowej

Jak wpływać na rozwój gotowości szkolnej 6-latka po zmianie podstawy programowej

Elektroniczna platforma nadzoru pedagogicznego