Uzupełnienie etatu nauczyciela w założeniu ma zapewnić mu pełny wymiar zajęć poprzez przydział części godzin zajęć w innej szkole. Rozwiązanie to niestety bywa nadużywane, co każe zastanowić się nad ograniczeniem jego stosowania do ściśle określonych przypadków. Warto także rozważyć uzależnienie uzupełnienia pensum w szerszym zakresie od zgody nauczyciela.

Instytucja uzupełnienia etatu – na czym polega

Organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. W wypadku niewyrażenia zgody nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za część obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela). Jest to tzw. uzupełnienie etatu lub uzupełnienie pensum.

Uzupełnienie etatu nauczyciela – brakuje przesłanek

Niestety zdarza się, że uzupełnienie pensum jest nadużywane. Przepisy nie wskazują bowiem przesłanek nałożenia na nauczyciela obowiązku uzupełnienia pensum. Przepis wskazuje jedynie na cel uzupełnienia, jednak brak jest takiej przesłanki, jak choćby w przypadku ograniczenia zatrudnienia (tj. braku możliwości dalszego zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć). Bywa więc, że organy prowadzące nakładają na nauczycieli obowiązek uzupełnienia pensum w innych szkołach w sposób całkowicie dowolny, nawet w przypadkach, w których takie uzupełnienie nie jest konieczne. Poza tym uzupełnienie pensum stanowi zmianę warunków pracy polegającą na zmianie miejsca pracy nauczyciela. Niejednokrotnie taka zmiana może być dla nauczyciela bardzo uciążliwa z uwagi na konieczność dojeżdżania do dwóch a nawet większej liczby szkół. Szkoły te nierzadko znajdują się od siebie w dużej odległości.

Zasadnym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie precyzyjnych przesłanek pozwalających na uzupełnienie pensum nauczyciela.

Zgoda nauczyciela nie tylko na zmianę stanowiska

Aktualnie zgoda nauczyciela jest wymagana jedynie wtedy, gdy uzupełnienie pensum wiąże się z przydzieleniem mu nowego stanowiska pracy. Tymczasem – jak już wskazano - równie, a może nawet bardziej uciążliwe może okazać się uzupełnienie pensum w ramach takiego samego stanowiska, ale w szkole zlokalizowanej w innej miejscowości. Uwagę na to zwrócił Sąd Najwyższy w wyroku z 28 października 2021 r. III PSKP 39/21.

Ustawodawca powinien rozważyć uzależnienie uzupełnienia pensum nauczyciela w szkole zlokalizowanej w innej miejscowości od jego zgody. Aczkolwiek należy zdawać sobie sprawę, że w przypadku dużych miast takich jak Warszawa rozwiązanie to nie wyeliminuje wszelkich kontrowersji.