Najwyższa Izba Kontroli wzięła pod lupę świetlice szkolne. Jak się okazuje, ponad 40% uczniów szkół podstawowych korzysta po lekcjach ze świetlic, ale dla większości z nich nie są dostosowane zajęcia ani brane pod uwagę potrzeby edukacyjne. Przedstawiamy wnioski z raportu NIK!

Właściwa opieka nad uczniami, ale brak uwzględnienia indywidualnych potrzeb

Jeden z pierwszych wniosków, jaki wysuwa się po kontroli świetlic szkolnych przez NIK, to mimo właściwej opieki nad dziećmi, brakuje indywidualnego podejścia do ucznia i dostosowania pracy do jego potrzeb. Okazuje się, że po zmianie przepisów Ustawy o systemie oświaty w 2014 r. i wprowadzeniu nowych wymagań, jak np. aby podczas zajęć, pod opieką jednego nauczyciela nie pozostawało więcej niż 25 uczniów oraz wymagania dotyczące dostosowania zajęć świetlicowych do potrzeb edukacyjnych i rozwojowych uczniów, a także ich zainteresowań – szkoły nadal mają problemy ze stosowaniem przepisów.

Ustalenia kontroli NIK wskazują, że dyrektorzy szkół uznali zmianę przepisów jedynie za doprecyzowanie dotychczasowego modelu działania świetlic. Dla większości szkół zmiany w ustawie nie miały większego wpływu na ich działalność.

Co działa, a co trzeba poprawić w świetlicach

Plusy i minusy, jakie wykazał NIK:

1) W świetlicach zatrudnia się wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną, a na potrzeby świetlic wykorzystuje odrębne pomieszczenia, które wyposażone są w pomoce dydaktyczne i sprzęt umożliwiający prowadzenie zróżnicowanych zajęć.

2) W 90% kontrolowanych szkół kryteriami przy organizacji grup dzieci były przede wszystkim godziny rozpoczęcia i zakończenia lekcji lub dojazdu uczniów autobusem szkolnym. Tylko w trzech spośród 32 skontrolowanych placówek zorganizowano grupy wychowawcze składające się z uczniów o rozpoznanych indywidulanie potrzebach edukacyjnych i zainteresowaniach oraz dostosowano do nich propozycję zajęć w świetlicy.

3) W większości (28 z 32) szkół zajęcia w świetlicy były corocznie prowadzone w oparciu o takie same plany. Dodatkowo sposób prowadzenia zajęć uwzględniał przede wszystkim potrzeby uczniów klas I–III.

4) Wychowawcy świetlic często poświęcali dużo czasu formalnej stronie zajęć, np. wypełnianiu dzienników. Z kolei brak prawnej możliwości zapisania w dzienniku informacji np. o sposobie kontaktu z rodzicami lub o stanie zdrowia ucznia może utrudniać podjęcie przez wychowawców decyzji w nagłych przypadkach.

5) Częste zmiany wśród wychowawców świetlic prowadzących zajęcia.

6) W kilku szkołach przekroczono maksymalną liczbę 25 uczniów pozostających pod opieką jednego nauczyciela, a w innych dwóch nie przyjęto do świetlicy wszystkich uprawnionych uczniów.

7) W kilku placówkach wprowadzono regulacje wewnętrzne, które mogły ograniczyć możliwość zapisania dzieci do świetlicy, np. w niektórych szkołach przy naborze do świetlic obowiązywało pierwszeństwo uczniów z klas I–III lub w ogóle nie przywidziano możliwości przyjęcia dzieci z klas IV–VI.

8) Brak uregulowań dotyczących sposobu informowania wychowawców świetlicy o nieobecności ucznia na zajęciach.

9) Szkoły podstawowe po zmianie przepisów dotyczących działalności świetlic nie uzyskały wsparcia Ministra Edukacji Narodowej, który nie określił np. w formie standardów, wytycznych lub zaleceń sposobu realizacji ustawowych postanowień.

10) Szkoły nie otrzymały także pomocy ze strony kuratorów oświaty – prowadzony przez nie nadzór pedagogiczny nie obejmował treści i sposobu prowadzenia zajęć w świetlicy.

11) Organy prowadzące szkoły nie kontrolowały warunków, w jakich realizowano zajęcia świetlicowe, nie sprawdzano też ich wyposażenia.

Wnioski do MEN o podjęcie działań i zmianę przepisów

NIK wskazuje na konieczność podjęcia działań przez Ministra Edukacji Narodowej mających w szczególności na celu:

określenie sposobów realizacji przez dyrektorów szkół wymogu uwzględniania w zajęciach w świetlicy, prowadzonych w grupach wychowawczych, potrzeb edukacyjnych, rozwojowych, możliwości psychofizycznych oraz zainteresowań uczniów,
modyfikację stosowanych narzędzi nadzoru pedagogicznego, w celu sprawdzania jakości zajęć prowadzonych w świetlicy.

Sformułowane zostały także wnioski o podjęcie działań przez MEN w celu zmiany obowiązującego prawa:

doprecyzowania ustawy Prawo oświatowe, poprzez wskazanie, że po dobrowolnym przekazaniu szkole przez rodziców wrażliwych danych osobowych ucznia (w szczególności o stanie jego zdrowia) wraz z dołączoną zgodą na ich przetwarzanie, zamieszczanie tego rodzaju informacji w wewnętrznej dokumentacji szkoły, do której uczęszcza dziecko, nie wymagałoby uzyskania przez szkołę wyraźnej, dodatkowej pisemnej zgody rodzica,
zmianę rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, tak, aby katalog informacji o uczniu, które mogą być ujęte w dzienniku zajęć w świetlicy, był otwarty oraz aby przepisy dopuszczały dogodniejsze formy zapisywania godziny przyjścia i wyjścia ucznia.

Źródło: