Zaplanowane transformacje szkół niosą za sobą pewne zmiany w dalszym pełnieniu funkcji kierowniczych. W szczególności ograniczona zostanie możliwość przedłużenia kadencji dyrektora. Pewne szczególne rozwiązania przewidziano również w odniesieniu do dyrektorów gimnazjum, które będą eliminowane z ustroju szkolnego.

Transformacja szkoły nie skraca kadencji na stanowisku kierowniczym

Z dniem 1 września 2017 r. zmianom strukturalnym ulegnie:

szkoła podstawowa,
liceum ogólnokształcące,
technikum
zasadnicza szkoła zawodowa.

Szkoły te od nowego roku szkolnego będą funkcjonowały z zmienionej formie. Zmiany dotkną również zespoły szkół, w skład których wchodzą wyżej wymienione szkoły, w tym również zespoły dwuczłonowe składające się z gimnazjum i szkoły innego typu. Przekształcenie to nie będzie jednak miało wpływu na dalsze sprawowanie funkcji kierowniczej przez dyrektora, wicedyrektora i inne osoby zajmujące stanowiska kierownicze w szkole. Swe funkcje będą sprawować z mocy samego prawa do końca okresu, na jaki zostały im powierzone, a nie jedynie do 31 sierpnia 2019 r. Brak jest zatem podstaw do skrócenia kadencji.

Przykład Dyrektor szkoły podstawowej ma sprawować funkcję kierowniczą do 31 sierpnia 2020 r. Przekształcenie szkoły podstawowej z 6-letniej w 8-letnią nie spowoduje skrócenia jego kadencji.

W przypadku wicedyrektorów i osób zajmujących pozostałe stanowiska kierownicze inne niż dyrektor kontynuacja pełnienia funkcji kierowniczej będzie dotyczyła również przypadków, w których powierzenie nastąpiło na czas określony.

Przykład Zespół szkół składający się z gimnazjum i zasadniczej szkoły zawodowej z dniem 1 września 2017 r. ulega przekształceniu w szkołę branżową I stopnia (następcę prawnego zasadniczej szkoły zawodowej). W zespole funkcjonowały dwa stanowiska wicedyrektorów (w statucie określono – że jeden z nich jest wicedyrektorem ds. szkoły podstawowej, a drugi ds. gimnazjum. Obsadzają je nauczyciele, którym powierzono te funkcje na czas nieokreślony. Jeżeli stanowiska te nie zostaną zlikwidowane, wówczas po przekształceniu wicedyrektorzy będą nadal sprawować swe funkcje na czas nieokreślony w szkole branżowej I stopnia – niezależnie od dodatkowego określenia ich stanowisk kierowniczych w statucie.

… ale nie wyklucza odwołania ze stanowiska kierowniczego

Sam fakt przekształcenia szkoły lub zespołu szkół nie może być uznany za przesłankę odwołania dyrektora, wicedyrektora lub innego nauczyciela ze stanowiska kierowniczego. Niemniej jednak odwołanie z funkcji kierowniczej może nastąpić na zasadach ogólnych np. w razie wystąpienia szczególnie uzasadnionych przypadków uprawniających do odwołania ze stanowiska kierowniczego ze skutkiem natychmiastowym.

Przykład W zespole szkół składającym się ze szkoły podstawowej i gimnazjum funkcjonowały 2 stanowiska wicedyrektora. W dniu 1 września 2017 r. weszła w życie uchwała rady pedagogicznej nowelizująca statut, zgodnie z którą w szkole podstawowej wykształconej z zespołu będzie funkcjonowało jedno stanowisko wicedyrektora. W związku z likwidacją jednego ze stanowisk wicedyrektorów dyrektor powinien z dniem 1 września 2017 r. odwołać wybranego wicedyrektora ze stanowiska i to ze skutkiem natychmiastowym. Likwidacja stanowiska kierowniczego jest bowiem uznawana za szczególnie uzasadniony przypadek uprawniający do natychmiastowego pozbawienia nauczyciela sprawowania funkcji kierowniczej. Nim jednak dyrektor odwoła wicedyrektora powinien on zasięgnąć opinii organu prowadzącego, rady szkoły (jeżeli istnieje), rady pedagogicznej, a także kuratora oświaty.

Przedłużenie kadencji dyrektora nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r. ….

Z jednej strony transformacje szkół wynikające z reformy systemu oświaty nie spowodują automatycznie skrócenia kadencji na stanowisku kierowniczym. Z drugiej, ustawodawca istotnie ograniczył, a w dłuższej perspektywie czasowej całkowicie wyeliminował możliwość przedłużenia powierzenia funkcji dyrektora. Otóż co do zasady powierzenie stanowiska dyrektora szkoły będzie możliwe jedynie po przeprowadzonym konkursie. Jedynie w przypadku, gdy do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata, organ prowadzący powierza to stanowisko ustalonemu, w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, kandydatowi, po zasięgnięciu opinii rady szkoły (jeżeli istnieje) i rady pedagogicznej. Nadto do czasu powierzenia stanowiska dyrektora zgodnie organ prowadzący może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora szkoły wicedyrektorowi, a w szkołach, w których nie ma wicedyrektora, nauczycielowi tej szkoły, jednak nie dłużej niż na okres 10 miesięcy.

Przedłużenie powierzenia stanowiska dyrektora może nastąpić nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r.

Przykład Kadencja dyrektora szkoły podstawowej kończy się z dniem 31 sierpnia 2019 r. Czy można przedłużyć mu powierzenie stanowiska kierowniczego? Nie, ponieważ przedłużenie mogłoby nastąpić nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r.

Jest ono dopuszczalne tylko w wybranych szkołach, tj. w:

szkole podstawowej,
liceum ogólnokształcącym (tylko takim, do którego zostanie lub zostało włączone gimnazjum),
technikum (tylko takim, do którego zostanie lub zostało włączone gimnazjum),
szkoła branżowa I stopnia (tylko taką, do której zostanie lub zostało włączone gimnazjum lub która powstała w wyniku przekształcenia gimnazjum),
gimnazjum (które zostanie przekształcone w liceum ogólnokształcące, technikum lub szkołę branżową I stopnia),
zespole szkół składającym się wyłączenie z gimnazjum i szkoły podstawowej,
zespole szkół składającym się wyłącznie z gimnazjum i zasadniczej szkoły zawodowej.

Przykład Gimnazjum zostanie z dniem 1 września 2017 r. przekształcone w liceum ogólnokształcące. Czy po tej dacie kadencja dyrektora może zostać przedłużona? Nie. Przedłużenie jest możliwe tylko w odniesieniu do dyrektora liceum, do którego włączono gimnazjum.

Przykład Organ prowadzący zamierza przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektora zespołu szkolno-przedszkolnego składającego się ze szkoły podstawowej i przedszkola. Czy jest to możliwe? Nie. Przedłużenie powierzenia stanowiska kierowniczego mogłoby nastąpić tylko w odniesieniu do dyrektora zespołu składającego się ze gimnazjum i szkoły podstawowej albo zasadniczej szkoły zawodowej.

Co więcej, przedłużenie powierzenia stanowiska kierowniczego możliwe jest tylko w przypadkach uzasadnionych względami organizacyjnymi.

Przykład Wójt podjął decyzję w sprawie przedłużenia powierzenia stanowiska dyrektora szkoły podstawowej. W uzasadnieniu zarządzenia nie wskazano żadnych okoliczności przemawiających za zasadnością przedłużenia. Dlatego, wobec niewykazania wystąpienia względów organizacyjnych uzasadniających przedłużenie, zarządzenie zostało unieważnione rozstrzygnięciem nadzorczym wojewody.

Przedłużenie kadencji dyrektora nie wymaga natomiast, inaczej niż dotychczas, uzgodnienia z kuratorem oświaty. Nie jest konieczny też wniosek samego dyrektora. O przedłużeniu decyduje z własnej inicjatywy organ prowadzący. Istotne, by dyrektor spełniał wymagania formalne do zajmowania stanowiska kierowniczego, w tym legitymował się aktualną oceną pracy lub dorobku zawodowego.

Kadencja w wygaszanym gimnazjum nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r.

Odrębnego omówienia wymaga sytuacja dyrektorów i innych nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w gimnazjach. Jako że zasadniczo gimnazja zostaną wygaszone z dniem 31 sierpnia 2019 r., dyrektorzy, wicedyrektorzy i inni nauczyciele będą mogli sprawować swoje funkcje nie dłużej niż do tego dnia. Jeśli więc kadencja danego dyrektora lub innego nauczyciela zajmującego stanowisko kierownicze w wygaszanym gimnazjum miała trwać dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r., wówczas zostanie ona skrócona z mocy prawa.

Z kolei w przypadku, gdy kadencja dyrektora zakończy się przed 31 sierpnia 2019 r., wtedy organ prowadzący powinien zorganizować konkurs na nowego dyrektora. Niemniej jednak w przypadku dyrektora wygaszanego gimnazjum dopuszczalne będzie również alternatywne rozwiązanie, a mianowicie przedłużenie powierzenia stanowiska kierowniczego, oczywiście nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r. Przedłużenie w takim przypadku nie wymaga powoływania się na przypadki uzasadnione względami organizacyjnymi.

Przykład Kadencja dyrektora wygaszanego gimnazjum zakończyłaby się 31 sierpnia 2018 r. Wobec tego, że gimnazjum przestanie istnieć z końcem roku szkolnego 2018/2019, organ prowadzący nie dostrzega celowości organizowania konkursu na stanowisko dyrektora gimnazjum, który objąłby swą funkcję tylko na jeden rok szkolny. W związku z tym podjęto decyzje o przedłużeniu powierzenia stanowiska kierowniczego dotychczasowemu dyrektorowi. W akcie przedłużenia powierzenia nie było konieczności powoływania się na względy organizacyjne uzasadniające przedłużenie kadencji.

W przypadku gimnazjum dla dorosłych, gdzie kształcenie klasy pierwszej rozpoczęło się w lutym 2017 r. – funkcja kierownicza może być pełniona do 31 sierpnia 2020 r.

Pełniący obowiązki dyrektora zamiast dyrektora wygaszanego gimnazjum

Ewentualnie, jeżeli organ prowadzący nie chce przedłużać powierzenia stanowiska kierowniczego w wygaszanym gimnazjum dotychczasowemu dyrektorowi, wówczas może powierzyć pełnienie obowiązków dyrektora gimnazjum wicedyrektorowi albo nauczycielowi tego gimnazjum (w gimnazjum, w którym nie ma wicedyrektora), na okres nie dłuższy niż do 31 sierpnia 2019 r.

Przykład Kadencja dyrektora wygaszanego gimnazjum zakończyła się 31 sierpnia 2017 r. Organ prowadzący nie chce organizować konkursu na nowe stanowisko, a jednocześnie z uwagi na konflikt z dotychczasowym dyrektorem nie rozważa dalszej współpracy. W związku z tym może powierzyć pełnienie obowiązków kierowniczych wicedyrektorowi gimnazjum. Wicedyrektor nie stanie się dyrektorem gimnazjum, lecz będzie posiadał status pełniącego obowiązki dyrektora.

Kontynuacja kadencji po przekształceniu gimnazjum możliwa …

Z kolei w przypadku przekształcenia gimnazjum w szkołę innego typu dyrektor dotychczasowego gimnazjum stanie się z mocy prawa dyrektorem szkoły, w którą gimnazjum zostanie przekształcone i będzie pełnił swoją funkcję do końca okresu, na jaki powierzono mu stanowisko dyrektora gimnazjum. Analogiczne rozwiązanie zostanie zastosowane w odniesieniu do nauczycieli zajmujących inne stanowiska kierownicze. Pełnienie kadencji nie będzie więc ograniczone czasowo do 31 sierpnia 2019 r.

… ale z pewnym zastrzeżeniem

Co istotne, w przypadku liceum, technikum i szkoły branżowej I stopnia, aby kontynuować kadencję dyrektor będzie musiał spełnić wymóg posiadania poziomu wykształcenia wymaganego do zajmowania stanowiska dyrektora szkoły, w którą gimnazjum zostanie przekształcone. Niezrealizowanie tego wymogu będzie skutkowało automatycznym zakończeniem kadencji w dniu przekształcenia.

Organ prowadzący będzie mógł również przedłużyć powierzenie stanowiska dyrektora gimnazjum, które podlega przekształceniu, nie dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r. i w przypadkach umotywowanych względami organizacyjnymi. Przedłużenie może nastąpić zarówno przed jak i po przekształceniu gimnazjum.

Zakończenie kadencji dyrektora w przypadku włączenia gimnazjum do szkoły innego typu

Dyrektor gimnazjum nie zachowa natomiast swojej funkcji w przypadku włączenia gimnazjum do szkoły innego typu. W takim przypadku stanowisko dyrektora nadal zajmował będzie dyrektor szkoły, do której gimnazjum zostanie włączone. Zaś dyrektor gimnazjum w dniu włączenia stanie się z mocy samego prawa wicedyrektorem szkoły i będzie pełnił funkcję wicedyrektora do końca okresu, na jaki powierzono mu stanowisko dyrektora gimnazjum – nawet jeżeli okres ten ma trwać dłużej niż do 31 sierpnia 2019 r.

Przykład Kadencja dyrektora gimnazjum upływa 31 sierpnia 2021 r. Z dniem 1 września 2017 r. gimnazjum zostanie włączone do szkoły podstawowej, w związku z czym dyrektor gimnazjum stanie się z mocy samego prawa wicedyrektorem szkoły podstawowej, niezależnie od faktu, iż w szkole podstawowej funkcjonowało wcześniej stanowisko wicedyrektora. Swą funkcję będzie on pełnił do 31 sierpnia 2021 r.

Możliwe będzie też przedłużenie powierzenia funkcji kierowniczej dla dotychczasowego dyrektora, ale dopiero po objęciu przez niego funkcji wicedyrektora. Wcześniejsze przedłużenie kadencji, tj. jeszcze na etapie pełnienia funkcji dyrektora gimnazjum zaplanowanego do włączenia, nie jest dopuszczalne. Przedłużenie powierzenia funkcji wicedyrektora szkoły, która wchłonęła gimnazjum (a dotychczasowego dyrektora wchłoniętego gimnazjum) będzie możliwe w przypadkach uzasadnionych względami organizacyjnymi, maksymalnie do 31 sierpnia 2019 r. O przedłużeniu zadecyduje dyrektor szkoły, do której gimnazjum zostało włączone.

Przykład Kadencja dyrektora gimnazjum upływa 31 sierpnia 2017 r. Z dniem 1 września 2017 r. gimnazjum zostanie włączone do szkoły podstawowej. W takim przypadku dyrektor gimnazjum przestanie pełnić swą funkcję jeszcze przed włączeniem, bo 31 sierpnia, co oznacza, że nie obejmie on z mocy prawa funkcji wicedyrektora szkoły podstawowej. Dyrektor szkoły podstawowej nie będzie mógł więc przedłużyć mu kadencji, lecz co najwyżej na nowo powierzyć mu funkcję kierowniczą wicedyrektora.

Obligatoryjne odwołanie wicedyrektorów łączonych szkół

W przypadku włączenia gimnazjum do szkoły innego typu wystąpi natomiast konieczność odwołania wszystkich wicedyrektorów i nauczycieli zajmujących pozostałe stanowiska kierownicze zarówno w dotychczasowym gimnazjum, jak i w szkole, do której włączane jest gimnazjum Odwołania dokonają odpowiednio dyrektorzy łączonych szkół. Ma ono nastąpić ze skutkiem na dzień 31 sierpnia roku, w którym dochodzi do włączenia. Odwołanie nastąpi w szczególnym trybie, a mianowicie bez zachowania okresu wypowiedzenia i z pominięciem zasięgania opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej.

Przykład W związku z włączeniem gimnazjum do szkoły podstawowej dyrektor gimnazjum z dniem 31 sierpnia 2017 r. odwołał ze stanowiska ze skutkiem natychmiastowym wicedyrektora gimnazjum (w szkole podstawowej stanowisko wicedyrektora nie funkcjonowało). Wicedyrektor odwołał się do sądu pracy, podnosząc zarzut nieprzeprowadzenia konsultacji z organem prowadzącym i radą pedagogiczną. Zarzut ten jest jednak bezzasadny, gdyż odwołanie ze stanowiska wicedyrektora w związku z włączeniem gimnazjum do szkoły innego typu następuje według odrębnej podstawy prawnej, nieprzewidującej ani zachowania okresu wypowiedzenia ani obowiązku konsultacji.