Pytanie: Gmina zaskarży opinię kuratora do Sądu Administracyjnego. Opinia ta jest jednak korzystna dla szkoły - jesteśmy samodzielnym gimnazjum, a kurator wskazał włączenie nas do szkoły podstawowej. Z taką decyzją nie chce się zgodzić burmistrz z radnymi. Co się stanie w momencie kiedy po kilku miesiącach Sąd Administracyjny wyda decyzję, że kurator miał rację?

Odpowiedź: Trudno wskazać, co wydarzy się po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia Sądu Administracyjnego w sprawie dotyczącej skargi na opinię kuratora oświaty, ponieważ zależy to od wielu okoliczności. Przepisy wprost nie przewidują żadnych skutków prawnych związanych z uchyleniem lub pozostawieniem opinii kuratora oświaty, na mocy orzeczenia sądu.

Procedura podejmowania uchwał

Rada gminy zobowiązana jest podjąć uchwałę w sprawie projektu dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą – Prawo oświatowe (art. 206 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe, dalej jako: ustawa). Jest to uchwała rozpoczynająca procedurę zmiany sieci szkół podstawowych i gimnazjów na lata 2017 -2019.

Ustęp 2 tego przepisu określa szczegółowo zakres regulacji, jaki powinien zostać uwzględniony w tej uchwale. W treści tej uchwały rada gminy może postanowić m.in. o warunkach łączenia lub przekształcania gimnazjów. Uchwałę rady gminy przekazuje się właściwemu kuratorowi oświaty. Kurator w ciągu 21 dni od dnia otrzymania tej uchwały dokonuje jej opiniowania, przy czym opinia może być pozytywna, pozytywna z uwagami.

Opinia kuratora jest wiążąca…

… i nie służy na nią zażalenie. Jednak na opinię kuratora służy skarga do Sądu Administracyjnego. Zatem gmina nie zgadzając się z opinią kuratora, może złożyć skargę do sądu, który rozstrzygnie, czy skarga jest uzasadniona czy też nie. Jednakże przepisy ustawy nie przewidują wprost żadnych skutków związanych z zaskarżeniem tej opinii kuratora, w szczególności orzeczenie sądu „utrzymujące w mocy” opinię kuratora oświaty nie sprawi, że gmina zobowiązana jest dokonać zmian zaproponowanych przez kuratora. Zaznaczyć należy, że wydanie opinii przez kuratora oświaty jest tylko jednym z wielu elementów wprowadzanej reformy oświaty i nie zawsze gmina musi uwzględniać opinię kuratora oświaty.

To, jakie będą losy poszczególnych szkół, zależy od wielu okoliczności. Gmina może bowiem nie podejmować uchwały o dostosowaniu sieci szkół, a więc w konsekwencji może nie uwzględnić opinii kuratora oświaty, co w tym konkretnym przypadku spowoduje, że gimnazjum wygaśnie.

Wniesienie skargi do Sądu Administracyjnego na opinię kuratora jest oczywiście możliwe i dopuszczalne prawnie, ale nie wiadomo, jaki skutek przyniesie, tym bardziej, że uchwałę w sprawie dostosowania sieci można podjąć najpóźniej do 31 marca 2017 r. – i jest to termin materialnoprawny, co oznacza, że nie jest legalne podjęcie uchwały na podstawie art. 210 cyt. ustawy po upływie tego terminu.

Wniesienie skargi do sądu jest możliwe, ale ze względu na długotrwałą ścieżkę sądową wydaje się rozwiązaniem zupełnie nieskutecznym w tym stanie prawnym.

Jakich skutków można się spodziewać

Przepisy zostały tak skonstruowane, że złożenie skargi do sądu na opinię kuratora jest mało skuteczne. Otóż opinia kuratora wiąże gminę do dnia wydania prawomocnego orzeczenia sądu uchylającego tą opinię, ale konieczna jest ona wyłącznie wtedy, gdy rada gminy podejmuje uchwałę na podstawie art. 21o tej ustawy. Po drugie uchwałę w sprawie dostosowania sieci, w której można zaplanować włączenia i przekształcenia szkół – inne niż następują z mocy prawa, można podjąć wyłącznie na podstawie art. 210 ustawy najpóźniej do 31 marca 2017 r. Co więcej, uchwałę tą można podjąć wyłącznie po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora albo po uwzględnieniu uwag kuratora.

Zatem, wniesienie skargi do sądu i przykładowo niepodejmowanie przez gminę uchwały na podstawie art. 210 ww. ustawy spowoduje, że gimnazjum wygaśnie. Zatem nawet wyrok sądu utrzymujący w mocy opinię kuratora nie spowoduje z mocy prawa ani włączenia gimnazjum do podstawówki ani przywrócenia nauczycieli do pracy.

Natomiast wniesienie skargi i jednocześnie podjęcie uchwały na podstawie art. 210 ustawy – uwzględniającej uwagi kuratora oświaty spowoduje, że gimnazjum zostanie włączone do szkoły podstawowej, a ewentualna wygrana gminy przed sądem w zasadzie niewiele już zmieni – szkoła została już bowiem włączona. Taki wyrok może powodować, w mojej ocenie, roszczenia odszkodowawcze gminy wobec kuratora oświaty (Skarbu Państwa).

W sprawie opisanej w pytaniu nie określono jak zachowa się gmina, to znaczy czy w związku z uwagami kuratora zawartymi w opinii do uchwały podjętej na podstawie art. 206 ustawy gmina złoży skargę do sądu administracyjnego, ale równocześnie podejmie uchwałę na podstawie art. 210 tej ustawy – uwzględniając uwagi kuratora polegające na włączeniu gimnazjum do szkoły podstawowej, czy też gmina nie podejmie żadnych działań, tzn. nie podejmie uchwały na podstawie art. 210 ww. ustawy, a w konsekwencji tego będzie obowiązywała dotychczasowa sieć szkół podstawowych i gimnazjów do 31 sierpnia 2019 r., a gimnazjum wygaśnie 31 sierpnia 2019 r.

Rozstrzygnięcie skargi na opinię kuratora oświaty nie wywołuje bezpośrednich skutków prawych, nie będzie więc bezpośrednio przesądzało o bycie gimnazjum, o którym mowa w pytaniu. Byt tego gimnazjum uzależniony jest od wielu innych czynników, takich jak podjęcie lub nie uchwały na podstawie art. 210 ww. ustawy.