Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów z dnia 14 czerwca 2024 roku to ważny krok w kierunku zwiększenia przejrzystości oraz bezpieczeństwa także w polskich szkołach. Ustawa ta ma na celu stworzenie skutecznych mechanizmów, które pozwolą pracownikom edukacji zgłaszać wszelkie nieprawidłowości, takie jak nadużycia czy dyskryminacja, w sposób anonimowy oraz bezpieczny. Warto zatem przyjrzeć się bliżej, jakie konsekwencje niesie za sobą ta ustawa, a także kto dokładnie jest objęty jej przepisami.

Kim jest sygnalista w szkole?

Sygnalista w szkole to osoba, która dostrzega i zgłasza nieprawidłowości występujące w danym środowisku edukacyjnym. Może to być nauczyciel, pracownik administracyjny, a także ktoś związany z działalnością szkoły, kto zauważył nadużycia, mobbing, dyskryminację czy inne formy niewłaściwego postępowania. Rolą sygnalisty jest nie tylko ochrona własnych praw, ale także przyczynianie się do poprawy funkcjonowania placówki, poprzez ujawnianie działań szkodliwych dla społeczności szkolnej. W związku z nowymi regulacjami prawnymi sygnalista ma prawo do ochrony przed ewentualnymi represjami, co ma na celu zachęcenie pracowników do zgłaszania nieprawidłowości w atmosferze zaufania i bezpieczeństwa.

Ochrona sygnalistów dotyczy też platform, poprzez które można sygnalizować nieprawidłowości np. GoWhistle. Zatem ochrona sygnalistów GoWhistle jest taka sama jak przy bezpośrednich zgłoszeniach. Takie panele dla sygnalistów to jedna z nowości, która z pewnością będzie sporym ułatwieniem zarówno dla osób sygnalizujących jak i zarządzających szkołami.

Czy jest obowiązek wprowadzenia systemów zgłaszania w szkołach?

Obowiązek wdrożenia odpowiednich systemów do przyjmowania zgłoszeń dotyczy wszystkich szkół, z wyjątkiem tych, które są jednostkami organizacyjnymi gminy lub powiatu z liczbą mieszkańców poniżej 10 000. Warto zwrócić uwagę, że dotyczy to również szkół, w których zatrudnionych jest mniej niż 50 pracowników. Dla tych placówek nie ma wymogu wprowadzenia procedur zgłoszeń, co oznacza, że ich funkcjonowanie w zakresie ochrony sygnalistów jest mniej formalne, a tym samym narażone na różnorodne ryzyka związane z ujawnianiem nieprawidłowości.

Od kiedy zaczyna obowiązywać nowa ustawa?

Nowa ustawa o ochronie sygnalistów, przyjęta 14 czerwca 2024 roku, wprowadza obowiązki dla szkół, które które powinny być wdrażane od 24 września 2024. Termin ten oznacza, że wszystkie placówki edukacyjne, które nie są zwolnione z przepisów, mają krótki czas na dostosowanie swoich procedur do nowych regulacji. W ramach tych wymogów szkoły muszą stworzyć systemy przyjmowania zgłoszeń, które będą umożliwiały pracownikom anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości. To kluczowy krok w budowaniu kultury bezpieczeństwa i otwartości w placówkach oświatowych.

Kto jest objęty nowymi przepisami?

Obowiązek wdrożenia systemów zgłaszania dotyczy wszystkich szkół, z wyjątkiem tych, które jak już wiemy, są jednostkami organizacyjnymi gminy lub powiatu z liczbą mieszkańców poniżej 10 000 oraz tych, w których zatrudnionych jest mniej niż 50 osób.

Takie wyjątki mają na celu dostosowanie przepisów do specyfiki mniejszych placówek, które mogą nie dysponować wystarczającymi zasobami do realizacji tych wymogów. Z tego powodu, w mniejszych szkołach procedury zgłaszania mogą być mniej formalne, co może wpłynąć na sposób, w jaki pracownicy postrzegają ochronę sygnalistów i możliwości zgłaszania nieprawidłowości.

Obowiązki szkół w zakresie ochrony sygnalistów

Zgodnie z nowymi regulacjami, wszystkie placówki edukacyjne, które nie spełniają powyższych warunków dotyczących liczby mieszkańców czy zatrudnionych, mają obowiązek do dnia 24 września 2024 roku wdrożyć odpowiednie systemy, które będą służyły do przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych. Systemy te powinny:

zapewniać anonimowość sygnalistów
chronić ich przed ewentualnymi reperkusjami za zgłoszenie nieprawidłowości

W przypadku, gdy szkoły nie ustanowią procedury zgłoszeń wewnętrznych lub zrobią to w sposób, który nie spełnia wymogów ustawowych, mogą spotkać się z konsekwencjami prawnymi, które obejmują nałożenie kar grzywny. W związku z tym, kluczowym elementem będzie nie tylko wprowadzenie procedur, ale również ich odpowiednie zrozumienie i zastosowanie w praktyce przez wszystkich pracowników placówki.

Artykuł sponsorowany