Po nieobecności trwającej dłużej niż 30 dni dyrektor szkoły musi skierować pracownika na badania kontrolne. W tym celu powinien przedstawić mu skierowanie na badania kontrolne. Czy w sytuacji, w której pracownik szkoły zamierza przejść na urlop wypoczynkowy bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim, takie badanie jest konieczne przed rozpoczęciem urlopu?

Najpierw kontrolne badania lekarskie, potem dopuszczenie do pracy pracownika szkoły

W każdym przypadku badanie kontrolne powinno być wykonane przed dopuszczeniem do pracy. Nie można dopuścić pracownika do wykonywania pracy po długotrwałej nieobecności w pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Jednocześnie badanie kontrolne u lekarza medycyny pracy powinno w miarę możliwości nastąpić w godzinach pracy pracownika (art. 229 Kodeksu pracy).

Pracownika należy skierować na badania dopiero przed dopuszczeniem do pracy.

Kiedy pracodawca wydaje skierowanie na kontrolne lub okresowe badania lekarskie

Nie wskazano natomiast ani terminu ani sposobu przedstawienia pracownikowi skierowania na te badania. Skoro jednak badania powinno być wykonane w godzinach pracy, to skierowanie należy przedstawić pracownikowi najpóźniej w pierwszym dniu roboczym po zakończeniu nieobecności pracownika.

Pracodawca może także wysłać skierowanie pocztą, ale należy to zrobić w takim terminie, by pracownik odebrał je najpóźniej w pierwszym dniu roboczym po zakończeniu nieobecności.

Skierowanie na badania lekarskie a urlop wypoczynkowy – rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Przepis wskazujący na brak możliwości dopuszczenia do pracy po długotrwałej nieobecności dał podstawę do wyrażenia poglądu, iż przeprowadzenie badania kontrolnego konieczne jest przed dopuszczeniem pracownika do pracy, ale nie jest ono bezwzględnie wymagane na etapie korzystania przez pracownika z urlopu wypoczynkowego.

„Z art. 229 § 2 k.p. nie można wywodzić obowiązku przedstawienia orzeczenia o zdolności do pracy przez pracownicę rozpoczynającą urlop wypoczynkowy po urlopie macierzyńskim (art. 163 § 3 k.p.) wykorzystanym bezpośrednio po zakończeniu okresu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2011 r. II PK 240/10).

W nowszym orzecznictwie przyjmuje się, że konieczne jest skierowanie pracownika na badania kontrolne nawet wówczas, jeżeli po zwolnieniu lekarskim czy świadczeniu rehabilitacyjnym pracownik chce skorzystać z urlopu wypoczynkowego (wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2016 r. III PK 9/16). Niemniej jednak musimy mieć na względzie, że ten wyrok dotyczył korzystania z urlopu na żądanie po zwolnieniu lekarskim.

Sąd Najwyższy w wyroku, o którym mowa powyżej, wskazał: „Pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania kontrolne po ponad 30-dniowej chorobie, jeżeli pracownik bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chce skorzystać z urlopu "na żądanie". Postulat ten wynika z założenia, że korzystanie z urlopu wypoczynkowego i niezdolność do pracy wykluczają się.” (III PK 9/16).

Zasadą badania kontrolne po urlopie wypoczynkowym

Wydaje się więc, że pracodawca nie ma konieczności kierowania pracownika na badania kontrolne, skoro bezpośrednio po zwolnieniu lekarskim będzie on korzystał z urlopu wypoczynkowego ale nie na żądanie. Brak jest podstaw, by zakłócać planowy urlop pracownika szkoły, jeżeli nie przystępuje on do pracy.

Badania kontrolne przed urlopem wypoczynkowym – kiedy konieczne

Istnieją jednak w przypadki, w których takie skierowanie będzie konieczne. Jeden z nich wiąże się ze specyfiką urlopu wypoczynkowego nauczycieli szkół feryjnych.

Zgodnie z art. 64 ust. 2 Karty Nauczyciela nauczyciel szkoły feryjnej może być zobowiązany przez pracodawcę do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności:

przeprowadzania egzaminów;
prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego;
opracowywania szkolnego zestawu programów,
uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie.

Przykład
Jeżeli nauczyciel miałby podjąć czynności służbowe w okresie ferii (w warunkach wskazanych w art. 64 ust. 2 KN – np. przygotowanie roku szkolnego i związane z tym uczestnictwo w posiedzeniu rady pedagogicznej) , musiałby wówczas uzyskać orzeczenie o zdolności do pracy i wówczas zasadne byłoby skierowanie go na badania w trakcie wakacji za zwrotem kosztów, co uzasadnia polecenie podróży służbowej.

Skierowanie na badania lekarskie jest uzasadnione także w przypadku, w którym pracownik wyczerpał dopuszczalny okres nieobecności w pracy z powodu choroby. Udzielenie urlopu wypoczynkowego bez badań skutkowałoby bowiem dalszym przedłużeniem tego okresu.

Przykład
Nauczyciel przebywał 182 dni na zwolnieniu lekarskim, a następnie 12 miesięcy na urlopie dla poratowania zdrowia (art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). W takim przypadku rekomendowane jest skierowanie go na badania kontrolne a dopiero potem udzielenie uzupełniającego urlopu wypoczynkowego.

Michał Kowalski, Wioletta Wołek-Sarek