Łączenie klas, a także ich podział na grupy są w polskim systemie edukacji znane od dawna. Nie zawsze jednak wiadomo, jakie przepisy zastosować do poszczególnych oddziałów czy zajęć. W obecnym stanie prawnym stanowią o tym zapisy § 13 rozporządzenia MEN z 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli. Zgodnie z nim w szkole obowiązkowe zajęcia edukacyjne są organizowane w oddziałach, w grupie oddziałowej, grupie międzyoddziałowej, grupie międzyklasowej lub grupie międzyszkolnej.

Szkoła podstawowa – jakie są możliwości łączenia klas

Jeżeli w szkole podstawowej jest organizowane nauczanie w klasach łączonych, to:

obowiązkowe zajęcia edukacyjne w klasie I, z wyjątkiem edukacji muzycznej, edukacji plastycznej i wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tych klas z innymi klasami;
w klasach II i III co najmniej połowę wymiaru godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z wyjątkiem edukacji muzycznej, edukacji plastycznej i wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tych klas z innymi klasami;
w klasach IV–VII co najmniej połowę wymiaru godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z wyjątkiem muzyki, plastyki i wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tych klas z innymi klasami;
obowiązkowe zajęcia edukacyjne w klasie VIII, z wyjątkiem wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tych klas z innymi klasami.

Kiedy obowiązkowy podział na grupy

W klasach IV–VIII szkoły podstawowej, branżowej szkole I stopnia, liceum ogólnokształcącym, technikum, branżowej szkole II stopnia i szkole policealnej podział na grupy jest obowiązkowy:

na obowiązkowych zajęciach z informatyki w oddziałach liczących więcej niż 24 uczniów;
na obowiązkowych zajęciach z języków obcych nowożytnych w oddziałach liczących więcej niż 24 uczniów;
na nie więcej niż połowie godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, dla których z treści programu nauczania wynika konieczność prowadzenia ćwiczeń, w tym laboratoryjnych – w oddziałach liczących więcej niż 30 uczniów;
na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego, dla których z treści programu nauczania zawodu wynika konieczność prowadzenia ćwiczeń, w tym laboratoryjnych – w oddziałach liczących więcej niż 30 uczniów;
w przypadku prowadzenia kształcenia zawodowego na podstawie modułowego programu nauczania zawodu, zgodnie z wymogami określonymi w tym programie;
na zajęciach praktycznej nauki zawodu, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 120 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe;
na obowiązkowych zajęciach wychowania fizycznego

(§ 7 rozporządzenia MEN z 3 kwietna 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół).

Zajęcia wychowania fizycznego mogą być prowadzone w grupie…

… oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyklasowej, a w przypadku zespołu szkół – także w grupie międzyszkolnej, liczącej nie więcej niż 26 uczniów. Z tym, że jeżeli w skład grupy oddziałowej, międzyoddziałowej, międzyklasowej lub międzyszkolnej wchodzą uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność uczęszczający do oddziałów integracyjnych lub uczniowie oddziałów specjalnych, liczba uczniów w grupie nie może być większa niż liczba uczniów odpowiednio w oddziale integracyjnym lub oddziale specjalnym określona w przepisach wydanych na podstawie art. 111 ustawy Prawo oświatowe.

Zasady organizacji zajęć z religii oraz etyki…

… zawiera rozporządzenie MEN z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. W szkołach naukę religii organizuje się w ramach planu zajęć szkolnych dla uczniów, których rodzice lub pełnoletni uczniowie wyrażą takie życzenie. Życzenie to ma mieć formę pisemnego oświadczenia. Dla ucznia nauka religii nie jest więc obowiązkowa, a udział w lekcjach religii jest dobrowolny. Jednak po złożeniu oświadczenia deklarującego udział ucznia w tych zajęciach – udział w lekcjach religii staje się dla niego obowiązkowy.

Szkoła natomiast ma obowiązek organizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy. Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lekcje religii powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej.

Organizacja zajęć z wychowania do życia w rodzinie

Rozporządzenie MEN z 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego precyzuje zasady organizacji zajęć z wychowania do życia w rodzinie. Na realizację zajęć w szkołach publicznych przeznacza się, w każdym roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godzin, w tym po 5 godzin z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Zajęcia są organizowane w oddziałach albo liczących nie więcej niż 28 uczniów grupach międzyoddziałowych.

Z zacytowanych zapisów prawnych wynika, że zajęcia wychowania do życia w rodzinie mogą być realizowane w grupach międzyoddziałowych, ale nie międzyklasowych. Jeśli jednak liczebność grup międzyoddziałowych będzie bardzo niska – warto skonsultować z organem prowadzącym możliwość połączenia uczniów klas szóstych i siódmych w grupę międzykasową.

Małgorzata Celuch