Możliwe jest przekształcenie formy zatrudnienia nauczyciela z umowy o pracę w mianowanie. Tak dzieje się choćby w przypadku awansu zawodowego nauczyciela na stopień mianowanego, ale nie tylko. Czy możliwe jest natomiast przekształcenie umowy o pracę w mianowanie jedynie na podstawie porozumienia stron?

Kilka słów o swobodzie umów

Wyobraźmy sobie sytuację, w której nauczyciel zawarł ze szkołą porozumienie zmieniające formę zatrudnienia z umowy o pracę w mianowanie, mimo że nie spełniał warunków transformacji z art. 10 ust. 5a Karty Nauczyciela. Czy takie porozumienie jest legalne?

Podstawą zawarcia porozumienia zmieniającego jest zasada swobody umów wynikająca art. 353¹ Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy i art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela. Polega ona na tym, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania.

Zasada swobody umów dotyczy także zmiany w drodze porozumienia stron.

Swoboda umów nie jest nieograniczona

Z art. 353¹ Kodeksu cywilnego wynika, że treść lub cel umowy, ale też porozumienia do tej umowy nie mogą być sprzeczne z:

właściwością (naturą) stosunku prawnego,
ustawą,
zasadami współżycia społecznego.

Czynność prawna sprzeczna z ustawą jest nieważna (art. 58 Kodeksu cywilnego), a tym samym nie wywołuje skutków prawnych.

Przekształcenie formy zatrudnienia tylko w określonych przypadkach

Przekształcenie nauczycielskiej umowy o pracę w akt mianowania następuje w przypadku łącznego spełnienia warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela (art. 10 ust. 5a pkt 2 Karty Nauczyciela).

W szczególności chodzi tu o istnienie możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego:

w pełnym wymiarze zajęć,
na czas nieokreślony.

Przekształcenie umowy o pracę w mianowanie zależy od spełnienia ustawowych przesłanek, a nie jedynie od samej woli stron stosunku pracy.

Istotny wymiar zajęć

Poza tym istotą zatrudnienia na podstawie mianowania jest zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć (art. 10 ust. 5 Karty Nauczyciela). Wyjątkowo wymiar zajęć nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania może być zredukowany, ale nie niżej niż do połowy (art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela). Nie ma prawnej możliwości zredukowania wymiaru zajęć nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania poniżej połowy. Innymi słowy, nie może być mowy o zatrudnieniu na podstawie mianowania w przypadku pracy w wymiarze 8/18.

Wnioski

Oznacza to, że przekształcenie formy zatrudnienia nie jest możliwe, jeżeli nie zostały spełnione warunki z art. 10 ust. 5-5a Karty Nauczyciela. Porozumienie przewidujące takie przekształcenie jest więc sprzeczne z prawem i wywołuje żadnych skutków.

Michał Kowalski