Nauczyciele powołani do zespołów nadzorujących egzaminy, w tym egzamin ósmoklasisty, wykonują dodatkowe czynności służbowe, pozostając jednak w zatrudnieniu w szkole macierzystej. Czy tę pracę można zakwalifikować jako pracę w godzinach ponadwymiarowych? Co z godzinami ponadwymiarowymi, których nie przepracowali w szkole z powodu powołania do zespołu nadzorującego? Te pytania w ostatnim czasie nurtują naszych Czytelników. Odpowiedzi na nie w artykule.

Dodatkowo płatna tylko część ustna egzaminu maturalnego

W ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych szkoły nauczyciel jest obowiązany uczestniczyć w przeprowadzaniu egzaminu:

ósmoklasisty,
zawodowego,
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie
maturalnego - z wyjątkiem części ustnej.

Tym samym realizacja obowiązków w ramach tych egzaminów nie jest zaliczana do nauczycielskiego pensum ani traktowana jako praca w godzinach ponadwymiarowych, nie licząc części ustnej (art. 42 ust. 2b Karty Nauczyciela).

Za okres pracy na egzaminie co do zasady nie wypłaca się wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe.

Liczy się gotowość do pracy w godzinach ponadwymiarowych

Niewątpliwie nauczycielowi należy wypłacić pensję w ramach pełnego etatu. Pensja ta bowiem przysługuje nauczycielowi z góry (art. 39 ust. 3 Karty Nauczyciela).

Inaczej będzie jednak w przypadku godzin przekraczających wymiar zajęć, czyli godzin ponadwymiarowych. Jeżeli godziny te nie zostały zrealizowane, to wynagrodzenie za nie powinno być płatne jedynie z tytułu gotowości do pracy.
Z zasady wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, zaś za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy poszczególne przepisy prawa pracy tak stanowią (art. 80 Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela, wyrok WSA z 27 listopada 2009 r. IV SA/Gl 364/09). Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas nieprzepracowany, jeżeli był wówczas gotów do ich wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy (art. 81 § 1 Kodeksu Pracy).

5 aspektów gotowości do pracy

Jak zatem zdefiniować gotowość do pracy? Nie pozostaje nic innego, jak odwołanie się do aktualnego orzecznictwa sądowego. Z niego można wywnioskować, że gotowość do pracy występuje, gdy:

Pracownik nie mógł wykonywać pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy
Istnieje zamiar wykonywania pracy
Istnieje realna możliwość wykonywania pracy
Pracownik uzewnętrznia wolę świadczenia pracy
Pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy przez cały czas niemożności wykonywania pracy.

Co istotne kwestii płatności wynagrodzenia za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe niestety nie może rozstrzygać organ prowadzący w regulaminie wynagradzania, którego zakres regulacji ogranicza się wyłącznie do szczegółowych warunków obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe (art. 30 ust. 6 pkt 2 Karty Nauczyciela, wyrok WSA w Olsztynie z 24 czerwca 2008 r. II SA/Ol 329/08).

W przypadku egzaminów:

nie istnieje realna możliwość wykonywania pracy, mamy bowiem do czynienia z dniami ustanowionymi jako wolne od zajęć
pracownik nie uzewnętrznia woli świadczenia pracy (nauczyciel, wiedząc o dniach wolnych, nie uda się w miejsce prowadzenia zajęć).

Reasumując, nauczycielowi nie należy wypłacać wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe nieprzepracowane z uwagi na egzaminy w szkole, w tym sprawdzian ósmoklasisty.

Michał Kowalski