W związku z zaniżaniem dotacji gmina może zostać pozwana o odszkodowanie przez organ prowadzący szkołę i przedszkole niepubliczne. Do tego jednak konieczne będzie wykazanie szkody. Stanowisko takie przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z 15 czerwca 2022 r. II CSKP 380/22.

Skutki zaniżonej dotacji

Gmina wypłacała zaniżoną kwotę dotacji dla przedszkola niepublicznego. Nieprawidłowości w wypłacie dotacji zostały stwierdzone przez Regionalną Izbę Obrachunkową.

Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny, stwierdzając nieważność załącznika do uchwały regulującej wysokość wydatków bieżących w przeliczeniu na jednego ucznia, uwzględnianych w budżecie gminy w celu obliczenia kwoty dotacji dla przedszkoli niepublicznych.

Ponad pół miliona odszkodowania zasądzone przez sąd niższej instancji

W konsekwencji osoba prowadząca przedszkole pozwała gminę o zapłatę 551 600 zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami za szkodę spowodowaną zaniżeniem dotacji. Powództwo zostało uwzględnione w całości przez sąd okręgowy. Wyrok podtrzymał zaś sąd apelacyjny, zmieniając go jedynie w zakresie odsetek. W związku z tym pozwana gmina wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego.

Zaniżenie dotacji jako czyn niedozwolony

Skarga okazała się zasadna. Sąd Najwyższy stwierdził, że po upływie roku od wypłaty dotacji dochodzenie odszkodowania z tytułu zaniżonej wypłaty nadal jest możliwe. Tytułem odpowiedzialności odszkodowawczej jest już jednak nie zobowiązanie (art. 471 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność kontraktowa) a czyn niedozwolony (art. 417 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność deliktowa). Przyznanie (wypłacenie) dotacji w zaniżonej wysokości jest bowiem niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej.

W praktyce oznacza to, że osoba prowadząca dochodząca odszkodowania z tytułu zaniżenia dotacji powinna udowodnić wszystkie przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie deliktu, a mianowicie:

zawinione zachowanie organu,
poniesienie szkody w określonej wysokości
związek przyczynowy pomiędzy tym zachowaniem a szkodą.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy, osoba prowadząca przedszkola nie wykazała poniesienia szkody w konkretnej wysokości. Szkoda mogłaby wynikać np. z „przeznaczenia prywatnych środków podmiotu prowadzącego przedszkole na pokrycie wydatków wiążących się z tą sferą działalności placówki, która powinna zostać sfinansowana z dotacji oświatowej, względnie z zaciągnięcia na te potrzeby zobowiązań oraz poniesionych w związku z nimi kosztów”.

Szkodą nie jest samo nieotrzymanie świadczenia publicznoprawnego np. dotacji w należnej wysokości (wyroki Sądu Najwyższego z 9 lipca 2020 r., V CSK 502/18 oraz z 15 kwietnia 2021 r., V CSKP 63/21).