Dokument archiwalny

W okresie wdrażania reformy oświaty tj. od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. obowiązywać będzie ograniczenie w podejmowaniu dodatkowego zatrudnienia przez nauczycieli. Otóż podjęcie lub kontynuowanie dodatkowego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w innej szkole przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć będzie wymagało uzyskania pisemnej zgody dyrektora szkoły wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia. Sprawdź, w jaki sposób należy stosować nowe przepisy.

Kogo obejmie nowe ograniczenie

W okresie od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. podjęcie lub kontynuowanie dodatkowego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w innej szkole przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć wymaga uzyskania pisemnej zgody dyrektora szkoły wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia. Przepis będzie dotyczył tylko i wyłącznie nauczycieli. Pracownicy niepedagogiczni mogą więc podejmować zatrudnienie w innej szkole nie pytając o zgodę dyrektora szkoły macierzystej.

Przykład 1. W dniu 1 września 2017 r. dyrektor szkoły podstawowej dowiedział się, że asystent nauczyciela zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy ma również dodatkowe zatrudnienie na stanowisku nauczyciela w innej szkole. Czy dyrektor szkoły podstawowej może z tego powodu zwolnić asystenta? Nie. Asystent nauczyciela nie jest nauczycielem, a zatem nie podlega ograniczeniu dodatkowego zatrudnienia.

Od kiedy nowe przepisy będą stosowane

Choć przepis przewidujący ograniczenie dodatkowego zatrudnienia formalnie już wszedł w życie, to jednak, jak wynika wprost z jego treści, ma obowiązywać dopiero od 1 września 2017 r. aż do 31 sierpnia 2019 r. Na dzień dzisiejszy nauczyciele mogą więc do 31 sierpnia 2017 r. podejmować lub kontynuować dodatkowe zatrudnienie w innej szkole. Niemniej jednak w przypadku kontynuowania zatrudnienia już w dniu 1 września 2017 r. nauczyciel powinien legitymować się zgodą dyrektora szkoły będącej podstawowym miejscem zatrudnienia na dodatkowe zatrudnienia.

Przykład 2. Nauczyciel zatrudniony w przedszkolu w pełnym wymiarze zajęć w dniu 20 maja 2017 r. podjął pracę na stanowisku nauczyciela w szkole podstawowej (oddział przedszkolny). Z nauczycielem zawarto bowiem umowę o pracę na czas określony na okres zastępstwa innego nieobecnego nauczyciela, ale nie później niż do 31 sierpnia 2017 r. Czy dyrektor przedszkola będącego podstawowym miejscem zatrudnienia powinien w takiej sytuacji ustosunkować się do dodatkowego zatrudnienia? Nie. Nauczyciel do 31 sierpnia 2017 r. może pracować w innej szkole bez przeszkód.

Czy tylko szkoły, czy też zespoły i placówki

Niewątpliwie ograniczenie dodatkowego zatrudnienia nie dotyczy przypadków, gdy nauczyciel zatrudniony w szkole podejmuje lub kontynuuje zatrudnienie poza szkołą (rozumianą jako jednostką podlegającą regulacjom prawa oświatowego). Na takie dodatkowe zatrudnienie nauczyciel nie musi uzyskiwać zgody dyrektora szkoły.

Przykład 3. Nauczyciel informatyki i techniki jest jednocześnie zatrudniony w spółce w niepełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku programisty. Czy może kontynuować to zatrudnienie po 31 sierpnia 2017 r. bez zgody dyrektora szkoły? Tak. Ograniczenie dodatkowego zatrudnienia dotyczy przypadków, gdy zarówno zatrudnienie podstawowe jak i dodatkowe mają miejsce w szkołach.

Czy ustawodawca, wprowadzając regułę ograniczenia dodatkowego zatrudnienia, pominął przedszkola, placówki i zespoły szkół i ustanowił ograniczenie tylko do przypadku zatrudnienia w szkołach? Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Wprawdzie w art. 222 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe używa się wyłącznie pojęcia „szkoła”, niemniej jednak zgodnie z art. 220 ust. 2 ustawy, ilekroć w art. 222 ust. 1 używa się sformułowania „szkoła”, należy przez to rozumieć również przedszkola, placówki oraz ich zespoły.

Przykład 4. Nauczyciel zasadniczej szkoły zawodowej (od 1 września 2017 r. szkoły branżowej I stopnia) zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć w dniu 1 października 2017 r. podejmie dodatkowe zatrudnienie na stanowisku wychowawcy w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym. Czy powinien uzyskać zgodę dyrektora szkoły branżowej I stopnia? Tak, przy założeniu, że szkoła branżowa I stopnia będzie wskazana jako podstawowe miejsce zatrudnienia.

Szkoła niepubliczna lub nie samorządowa? – tak, ale jako dodatkowe zatrudnienie

Ograniczenie dodatkowego zatrudnienia dotyczy również pracy w szkołach nie samorządowych oraz niepublicznych – pod warunkiem, że są one zatrudnieniem dodatkowym. Jeżeli zatrudnienie w szkole nie samorządowej oraz niepublicznej ma charakter podstawowy, wówczas nauczyciel podejmujący dodatkową pracę w innej szkole nie musi uzyskiwać zgody dyrektora szkoły nie samorządowej lub niepublicznej. Jeśli jednak nauczyciel szkoły samorządowej (wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia) zamierza podjąć dodatkową pracę w szkole nie samorządowej lub niepublicznej, wówczas powinien uzyskać zgodę dyrektora szkoły samorządowej.

Przykład 5. Nauczyciel A zatrudniony w przedszkolu samorządowym wskazuje to przedszkole jako podstawowe miejsce zatrudnienia. Od 1 września 2017 r. chce podjąć pracę w innym przedszkolu prowadzonym przez stowarzyszenie. Z kolei nauczyciel B (również zatrudniony w tym samym przedszkolu samorządowym) pracuje w przedszkolu stowarzyszeniowym już od 10 lutego 2017 r. Nauczyciel A wskazuje jako podstawowe miejsce zatrudnienia przedszkole samorządowe, zaś nauczyciel B – przedszkole stowarzyszeniowe. Który z nauczycieli podlega ograniczeniu dodatkowego zatrudnienia? Wyłącznie nauczyciel A, gdyż jego podstawowym miejscem zatrudnienia jest placówka prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Czy dodatkowe zatrudnienie to także zatrudnienie na stanowisku niepedagogicznym

Z brzmienia art. 222 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe wynika, że ograniczenie podwójnego zatrudnienia obejmuje również przypadek, gdy zatrudnienie w drugiej szkole jest zatrudnieniem na stanowisku niepedagogicznym. Jak stanowi przepis: … podjęcie lub kontynuowanie dodatkowego zatrudnienia na podstawie stosunku pracy w innej szkole przez nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć …. Nie zaznaczono więc, że chodzi tylko o dodatkowe zatrudnienie na stanowisku nauczyciela. Wydaje się więc, że ograniczenie obowiązuje również wówczas, gdy dodatkowym miejscem zatrudnienia jest wprawdzie zatrudnienie w szkole, lecz na stanowisku niepedagogicznym. Autor zaznacza jednak, że niewykluczone są odmienne interpretacje.

Podstawowe miejsce zatrudnienia wskazuje nauczyciel

Jak wynika choćby z przykładów przytoczonych powyżej, decydujące znaczenie dla zastosowania przepisów ograniczających dodatkowe zatrudnienia ma ustalenie, które zatrudnienie ma charakter podstawowy. Ustawodawca nie przewidział kryteriów pozwalających na takie ustalenie, co oznacza, że decyzja w tym zakresie należy wyłącznie do nauczyciela. Zatem to nauczyciel wskazuje, które zatrudnienie uważa za podstawowe. Takie rozwiązanie stosuje się również na potrzeby ustalenia prawa do dodatku za wysługę lat. Wydaje się więc, że wskazanie podstawowego miejsca zatrudnienia niesie za sobą konsekwencje zarówno w związku z ograniczeniem dodatkowego zatrudnienia i prawem do dodatku.

Co uczynić w przypadku, gdy nauczyciel nie wskazał dotychczas podstawowego miejsca zatrudnienia? Wydaje się, że jedynym rozwiązaniem jest wówczas wystąpienie do nauczyciela z poleceniem służbowym wskazania, które zatrudnienie uznaje on za podstawowe. Dyrektor nie może bowiem wskazać tego miejsca w zastępstwie za nauczyciela. Niemniej jednak w pisemnym poleceniu służbowym można zastrzec, że brak odpowiedzi nauczyciela w zakreślonym terminie zostanie potraktowane jako uznanie szkoły, której dyrektor występuje z zapytaniem, za miejsce podstawowego zatrudnienia. Niestety rozwiązanie to jest dość ryzykowne i nie wiadomo, jak zostanie zinterpretowane przez sąd w razie odwołania się nauczyciela od wypowiedzenia stosunku pracy dokonanego w następstwie naruszenia zasady ograniczenia podwójnego zatrudnienia.

Nauczyciel zatrudniony w niepełnym wymiarze nie podlega ograniczeniu

Co istotne, reguła ograniczenia dodatkowego zatrudnienia znajduje zastosowanie wyłącznie do nauczycieli, którzy w podstawowym miejscu zatrudnienia są zatrudnieni na stanowisku nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Przykład 6. W maju 2017 r. nauczycielowi wygaszanego gimnazjum zaproponowano ograniczenie zatrudnienia od nowego roku szkolnego. Nauczyciel przyjął propozycję. W związku z tym w nowym roku szkolnym 2017/2018 nauczyciel może bez przeszkód podejmować lub kontynuować dodatkowe zatrudnienie w innej szkole, nie pytając o zgodę dyrektora gimnazjum. W roku szkolnym 2017/2018 będzie on bowiem zatrudniony w gimnazjum w niepełnym wymiarze zajęć.

Stosunek pracy a umowa cywilnoprawna

Ograniczenie podwójnego zatrudnienia dotyczy tylko zatrudnienia na podstawie stosunku pracy. Nauczyciel „dorabiający” na podstawie umowy cywilnoprawnej lub w ramach działalności gospodarczej nie musi uzyskiwać zgody na podjęcie lub kontynuację takiej dodatkowej formy aktywności zarobkowej. Ustawodawca wyraźnie wskazuje, że przez dodatkowe zatrudnienie rozumie się wyłącznie zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, a więc – w przypadku szkoły – umowy o pracę lub mianowania. „Zatrudnienie” na podstawie umowy cywilnoprawnej, takiej jak zlecenie, dzieło czy umowa agencyjna nie jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy. Tym bardziej z zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy utożsamiać nie można prowadzonej działalności gospodarczej.

Przykład 7. Nauczyciel języka francuskiego zatrudniony w liceum ogólnokształcącym zawarł bez zgody dyrektora umowę zlecenia ze szkołą językową. Czy dyrektor liceum z tego powodu może zwolnić go z pracy? Nie. Nawiązanie umowy cywilnoprawnej nie podlega opisywanym ograniczeniom. Co więcej, szkoła językowa nie jest szkołą w rozumieniu przepisów oświatowych.

Ograniczenie dotyczy również dyrektorów …

Ograniczenie dodatkowego zatrudnienia obejmuje również nauczycieli będących dyrektorami szkół. W takim przypadku zgody na dodatkowe zatrudnienie udziela organ prowadzący, który wykonuje względem dyrektora obowiązki pracodawcy. Organowi temu dyrektor wskazuje też, które zatrudnienie ma dla niego charakter podstawowy.

Przykład 8. Dyrektor wygaszanego gimnazjum (nadal zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć z racji korzystania ze zniżki pensum) chce podjąć od 1 września 2017 r. dodatkowe zatrudnienie na stanowisku nauczyciela w przedszkolu. Aby to uczynić, powinien w pierwszej kolejności wskazać organowi prowadzącemu, które zatrudnienie uważa za podstawowe. Jeżeli będzie to gimnazjum, wówczas powinien wystąpić do organu prowadzącego o zgodę na zatrudnienie w przedszkolu.

… ale nie obejmuje niektórych grup nauczycieli

Obowiązek uzyskiwania zgody dyrektora szkoły wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia na podjęcie dodatkowej pracy w innej szkole wyjątkowo nie obejmuje:

nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych,
nauczycieli praktycznej nauki zawodu,
nauczycieli przedmiotów artystycznych w szkołach artystycznych.

Przykład 9. Nauczyciel technikum zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć zamierza podjąć dodatkowe zatrudnienie w centrum kształcenia praktycznego w ramach kwalifikacyjnych kursów zawodowych – na stanowisku nauczyciela praktycznej nauki zawodu. Zatrudnienie takie nie wymaga zgody dyrektora technikum.

Konsekwencje braku zgody na dodatkowe zatrudnienie

Jeżeli nauczyciel podejmie lub będzie kontynuował dodatkowe zatrudnienie bez zgody dyrektora szkoły wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia, wówczas dyrektor tej szkoły może rozwiązać z nim stosunek pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy z uwagi na naruszenie reguły ograniczenia podwójnego zatrudnienia leży wyłącznie w kompetencji dyrektora szkoły zatrudnienia podstawowego, a nie dodatkowego.
Dyrektor szkoły zatrudnienia dodatkowego nie może rozwiązać z nauczycielem stosunku pracy tylko z powodu naruszenia reguły ograniczenia dodatkowego zatrudnienia. Dodatkowe zatrudnienie może być kontynuowane nawet mimo naruszenia tej reguły.
Dyrektor szkoły będącej podstawowym miejscem zatrudnienia nie musi zwalniać nauczyciela, który naruszył wskazaną regułę. Decyzja w tym zakresie zależy od jego uznania.

Jeżeli jednak dyrektor zdecyduje się zwolnić nauczyciela, wówczas rozwiązanie stosunku pracy w wyniku naruszenia reguły ograniczenia podwójnego zatrudnienia następuje za 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia, zawsze z końcem roku szkolnego, co oznacza, że wypowiedzenie powinno być wręczone najpóźniej w maju.

W świadectwie pracy wydanym nauczycielowi zwolnionemu w wyniku naruszenia reguły ograniczenia podwójnego zatrudnienia należy podać odrębną podstawę prawną – art. 222 ust. 2 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe.

Zobacz także: wzór wypowiedzenia stosunku pracy nauczyciela w wyniku naruszenia zasady ograniczenia dodatkowego zatrudnienia.

W związku z rozwiązaniem stosunku pracy w opisanym trybie nauczyciel:

nie może złożyć wniosku o przejście w stan nieczynny (w wypowiedzeniu nie należy zatem pouczać go o takiej możliwości),
nie otrzyma odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy.

Nauczyciel nie ma też prawa do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Wypowiedzenie stosunku pracy z powodu naruszenia zasady ograniczenia podwójnego ograniczenia zatrudnienia jest autonomicznym rozwiązaniem, do którego nie stosuje się przepisów art. 20 Karty Nauczyciela.

Z drugiej strony mimo odrębnej podstawy rozwiązania stosunku pracy nauczyciele nadal będą podlegać szczególnej ochronie wynikającej z przepisów odrębnych. Dyrektor nie będzie więc mógł zwolnić np.: nauczycielki w ciąży lub w trakcie urlopu macierzyńskiego czy nauczyciela korzystającego z ochrony związkowej.