Jakie przepisy oświatowe będą obowiązywać od 1 września? To pytanie niełatwe, bo zmienionych lub nowo wprowadzonych przepisów jest bardzo wiele. Główne zmiany to oczywiście nowy awans zawodowy nauczycieli. Ale nie brakuje również nowych rozwiązań związanych z kształceniem uczniów z Ukrainy. Zapraszamy do zapoznania się ze wszystkimi zmianami. Podpowiadamy, co musi wiedzieć dyrektor na rok szkolny 2022/2023.

Zmiana

Omówienie zmian oświatowych od 1 września 2022

Zmiany w Karcie Nauczyciela 2022 – nowy awans zawodowy 2022

Od 1 września będą nadawane tylko dwa stopnie awansu zawodowego – nauczyciel mianowany i dyplomowany. Uzyskanie stopnia nauczyciela mianowanego będzie możliwe po 3 latach i 9 miesiącach pracy w szkole. A nauczyciela dyplomowanego – po co najmniej 5 latach i 9 miesiącach od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego. Dotychczas nauczyciel z dniem zatrudnienia nabywał stopień awansu zawodowego stażysty. Po zmianach będzie on rozpoczynał pracę jako tzw. nauczyciel początkujący. Takiego nauczyciela zatrudnia się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 2 lata szkolne. Szczegółowo nowy awans zawodowy omawiamy w artykule Nowy awans zawodowy od A do Z>>

Przeczytaj również:

Podstawa prawna: Ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1730).

Zmiany w Karcie Nauczyciela 2022 – godziny dostępności

Każdy nauczyciel w ramach tzw. zajęć statutowych będzie zobowiązany do dostępności w szkole w wymiarze określonym w ustawie. Tzw. godzina dostępności zostanie wprowadzona do Karty Nauczyciela jako ust. 2f art. 42 tej ustawy. Przepis ten nie ma jednak zastosowania do szkół niesamorządowych.

Przeczytaj również: Godziny dostępności w szkole – 7 pytań i odpowiedzi

Podstawa prawna: Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.) – art. 42.

Nowe rozwiązania w zakresie nauki zdalnej

Zajęcia w szkołach, przedszkolach i placówkach oświatowych będą zawieszane w razie wystąpienia:

zagrożenia bezpieczeństwa uczniów w związku z organizacją i przebiegiem imprez ogólnopolskich lub międzynarodowych,
temperatury zewnętrznej lub w pomieszczeniach, w których są prowadzone zajęcia z uczniami, zagrażającej zdrowiu uczniów,
zagrożenia związanego z sytuacją epidemiologiczną,
innego nadzwyczajnego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu lub zdrowiu uczniów.

Wprowadzono obowiązek przejścia na nauczanie zdalne w sytuacji, gdy zawieszenie zajęć zostało wprowadzone na okres dłuższy niż 2 dni. Wprowadzenie nauczania zdalnego powinno wtedy nastąpić nie później niż w 3 dniu zawieszenia. Obowiązek wprowadzenia nauki zdalnej będzie dotyczył więc nie tylko zawieszenia zajęć z powodu sytuacji epidemicznej. Przeczytaj również: Zawieszenie zajęć, gdy braknie opału w szkole

Podstawa prawna: Ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1116).

Zmiany w statutach – nowe zapisy o nauce zdalnej

Do ustawy Prawo oświatowe dodano nowy przepis (art. 125a), który m.in. wymaga wprowadzenia zmian do statutów przedszkoli, szkół i placówek oświatowych dotyczących nauczania zdalnego. Przepisy dotyczące obowiązku wprowadzenia do statutu szkoły szczegółowych informacji związanych z organizacją zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość wchodzą w życie z 1 września 2022 r. Uchwała najczęściej wchodzi w życie z dniem jej podjęcia. Dopuszczalne jest jednak określenie w uchwale innego terminu wejścia w życie poprzez wskazanie precyzyjnego terminu (np. 1 września 2022 r.). Wówczas wchodzi ona w życie z określonym w uchwale dniem (vacatio legis). W tej sytuacji projekt zmiany statutu może być przygotowany przed 1 września
Podstawa prawna: Ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz.1116) – art. 5 ust. 7.

Obowiązek zapewnienia wyżywienia uczniom

Od 1 września szkoły podstawowe, poprzez wprowadzenie do Prawa oświatowego art. 106a, będą zobowiązane do zapewnienia uczniom jednego gorącego posiłku w ciągu dnia i stwarzają im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Z prawnego punktu widzenia pozostaje bez znaczenia, w jaki sposób szkoła zorganizuje wyżywienie – czy poprzez własnych pracowników, czy też catering. Mimo różnej organizacji wyżywienia w szkole zasady odpłatności pozostają te same.

Przeczytaj również: Jak oszacować wartość zamówienia związanego z żywieniem uczniów od września 2022

Podstawa prawna: Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (tekst jedn.: Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 ze zm.) - art. 106a.

Nowy przedmiot – Historia i teraźniejszość

Nowy przedmiot historia i teraźniejszość będzie wprowadzany sukcesywnie w liceach ogólnokształcących, technikach i branżowych szkołach I stopnia. Pojawi się on w klasach I zamiast wiedzy o społeczeństwie – w roku szkolnym 2022/2023, a także w klasach starszych w kolejnych latach szkolnych. W przepisach przewidziano oczywiście nową podstawę programową dla tego przedmiotu.

Przeczytaj również: Historia i teraźniejszość – kwalifikacje wymagane od nauczycieli nowego przedmiotu

6 godzin języka polskiego dla uczniów z Ukrainy

W odniesieniu do roku szkolnego 2022/2023 zaktualizowano przepisy dotyczące dodatkowych zajęć z języka polskiego. Dla uczniów będących obywatelami Ukrainy zajęcia te są prowadzone indywidualnie lub w grupach liczących nie więcej niż 15 uczniów, w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 6 godzin lekcyjnych tygodniowo. Więcej na temat kształcenia uczniów z Ukrainy przeczytasz tutaj>>

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 11 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1711).

Zwiększanie liczebności oddziałów

Możliwe zwiększenie liczebności oddziału przedszkolnego (o nie więcej niż 3 dzieci będących obywatelami Ukrainy) oraz oddziału klas I–III szkoły podstawowej o nie więcej niż 4 uczniów będących obywatelami Ukrainy. Przepis ten jest utrzymany w mocy z poprzedniego roku szkolnego.

Możliwe jest również funkcjonowanie oddziału integracyjnego lub specjalnego w przedszkolu lub w szkole, w tym także na zajęciach świetlicowych oraz w grupie w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym oraz specjalnym ośrodku wychowawczym oraz oddziałach łączonych w szkołach specjalnych ze zwiększoną liczbą dzieci lub uczniów niepełnosprawnych będących obywatelami Ukrainy.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 11 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1711).

Nieklasyfikowanie ucznia oddziału przygotowawczego

Wyłączenie obowiązku klasyfikacji rocznej ucznia uczęszczającego do oddziału przygotowawczego, w przypadku gdy rada pedagogiczna uzna, że:

nie zna on języka polskiego lub
znajomość języka polskiego nie jest wystarczająca do nauki, lub
gdy zakres realizowanych w szkole zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej tego ucznia.

W roku szkolnym 2022/2023 uczeń będący obywatelem Ukrainy uczęszczający do oddziału przygotowawczego nie będzie podlegał klasyfikacji śródrocznej – w przypadkach, gdy rada pedagogiczna uzna, że:

uczeń nie zna języka polskiego lub znajomość przez ucznia języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki lub
zakres realizowanych w oddziale przygotowawczym zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji ucznia.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 11 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r. poz. 1711).

Nauczanie indywidualne – nadal możliwe zdalnie

Nowelizacja ustawy Prawo oświatowe mówi, że:

dyrektor szkoły, na wniosek rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia, i w porozumieniu z organem prowadzącym, umożliwia uczniowi, który posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania, realizację zajęć indywidualnego nauczania z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w indywidualnym kontakcie z nauczycielem lub nauczycielami, uwzględniając zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania;
dyrektor przedszkola, a w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez gminę oraz szkoły podstawowej, w której są zorganizowane oddziały przedszkolne – także dyrektor szkoły podstawowej, na wniosek rodziców dziecka i w porozumieniu z organem prowadzącym, umożliwiają dziecku, które posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, realizację zajęć indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w indywidualnym kontakcie z nauczycielem lub nauczycielami, uwzględniając zalecenia zawarte w orzeczeniu.

Oznacza to, że dyrektor w porozumieniu z organem prowadzącym ustala, czy można uczniowi zorganizować nauczanie indywidualne w formie zdalnej, biorąc pod uwagę zalecenia w orzeczeniu.

Podstawa prawna: Ustawa z 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz.1116).

Możliwość tworzenia grup międzyszkolnych do nauczania polskiego

Umożliwiono organizowanie dodatkowej nauki języka polskiego dla uczniów przybyłych do Polski w grupach międzyszkolnych. Takie rozwiązanie ze względu na konieczność zapewnienia odpowiednich nauczycieli do prowadzenia zajęć, ma ułatwić organom prowadzącym organizację pracy szkół.

Podstawa prawna: Ustawa z 8 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1383).

Dodatkowa nauka języka polskiego przez 24 miesiące

Zmiana przepisów art. 165 ust. 7 i 9 ustawy Prawo oświatowe. Dotyczy umożliwienia uczenia się języka polskiego zarówno przez uczniów obywateli polskich powracających z zagranicy, jak i obywateli cudzoziemców przez okres 24 miesięcy. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego nie dłużej niż przez okres 24 miesięcy.

Podstawa prawna: Ustawa z 8 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1383).

Możliwe tworzenie oddziałów przygotowawczych w szkołach sportowych

Możliwe będzie kontynuowanie nauki uczniów będących obywatelami Ukrainy w oddziałach przygotowawczych zorganizowanych w szkołach sportowych i szkołach mistrzostwa sportowego. W związku z obserwowaną w ostatnich latach tendencją dotyczącą wzrostu liczby uczniów przybywających z zagranicy do szkół w Polsce zaproponowano, aby zmiana miała charakter systemowy.

Podstawa prawna: Ustawa z 8 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1383).

Więcej godzin ponadwymiarowych także w szkołach bez oddziałów przygotowawczych

W roku szkolnym 2022/2023 nadal będzie obowiązywał przepis pozwalający na przydzielenie nauczycielom w szkołach, w których utworzono oddział przygotowawczy, większej liczby godzin ponadwymiarowych. Oznacza to, że nauczycielowi mogą być przydzielone, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż określony ½ obowiązkowego wymiaru zajęć. Nowością jest umożliwienie przydzielenia tych godzin powyżej limitu także w szkołach, w których nie istnieją oddziały przygotowawcze. Dotyczy to jednak wyłącznie nauczycieli języka polskiego – do 31 sierpnia 2023 r.

Podstawa prawna: Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583 ze zm.) – art. 56.

Nowe stanowisko - pedagog specjalny

Pedagog specjalny to nowe stanowisko w szkołach i placówkach, które będzie funkcjonowało już od września tego roku. Do jego najważniejszych zadań będzie należała współpraca z zespołem opracowującym IPET czy prowadzenie zajęć wczesnego wspomagania rozwoju.

Przeczytaj również:

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 22 lipca 2022 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (Dz.U. z 1610).

Zmiany w edukacji dla bezpieczeństwa

Podstawa programowa dla przedmiotu „edukacja dla bezpieczeństwa” została poszerzona o nowe treści dotyczące:

obronności państwa,
nabycia umiejętności strzelectwa,
przygotowania uczniów do radzenia sobie z zagrożeniami wywołanymi działaniami wojennymi,
podstawy ratownictwa.

W podstawie założono też, że zajęcia powinny być realizowane z uwzględnieniem aspektu praktycznego.

Przeczytaj również o zajęciach z strzelectwa w podstawie edukacji dla bezpieczeństwa

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 22 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2022 poz. 1109).

Zmiany dotyczące podstawy programowej języka niemieckiego dla mniejszości narodowej

W odstawie programowej przewidziano treści dotyczące:

języka ojczystego literackiego,
podstaw gramatyki,
rozumienia prostych tekstów literackich i innych tekstów kultury kształtujących poczucie tożsamości narodowej.

Z kolei w podstawie dla szkoły branżowej I stopnia umieszczono umiejętności umożliwiające dalsze kształcenie językowe oraz literackie i kulturowe. Dotyczy to m.in. rozumienia tekstów literackich, a także innych tekstów kultury ważnych dla kształtowania tożsamości narodowej.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 22 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2022 poz. 1109).

Zmiany w egzaminach ósmoklasisty i maturalnych na lata 2022/2023 i 2023/2024

Wprowadzane zmiany w egzaminach na kolejne lata szkolne spowodują m.in. że:

1) w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 egzamin ósmoklasisty i egzamin maturalny zostaną przeprowadzone na podstawie odrębnych wymagań egzaminacyjnych,

2) wymagania będą zawężone w stosunku do wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

Przeczytaj również:

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 15 lipca 2022 r. w sprawie wymagań egzaminacyjnych dla egzaminu ósmoklasisty przeprowadzanego w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 (Dz.U. 2022 poz. 1591)

Karanie uczniów za dopuszczenie się czynów karanych

Gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub nauki, dyrektor może zastosować środek oddziaływania wychowawczego w postaci:

pouczenia,
ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie,
przeproszenia pokrzywdzonego,
przywrócenia stanu poprzedniego,
wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły.

Nowego przepisu nie będzie można stosować w przypadku, gdy nieletni dopuścił się czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego.

Przeczytaj również: Dyrektor będzie mógł karać uczniów za demoralizację i czyny karalne

Podstawa prawna: Ustawa z 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. z 2022 r. poz. 1700).

Nowe zawody szkolnictwa branżowego – znamy wymagania kwalifikacyjne

Rozporządzenie przewidujące wymagania niezbędne do uzyskania dyplomu dla nowych zawodów szkolnictwa branżowego wchodzi w życie 1 września 2022 r. Chodzi o takie zawody, jak: technik izolacji przemysłowych, technik montażu i automatyki stolarki budowlanej, technik przemysłu jachtowego.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 11 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o uzyskanie dyplomu zawodowego albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz.U. z 2022 r. poz. 1735)

Dotacje na remont szkoły

Wnioskodawcy ubiegający się o przyznanie dotacji celowej na dostosowanie obiektu szkoły lub remont w 2022 r. będą musieli dołączyć nowy dokument – poświadczający posiadanie przez wnioskodawcę prawa upoważniającego wnioskodawcę do użytkowania nieruchomości budowlanej:

w dniu złożenia wniosku oraz
przez okres nie krótszy niż 5 lat od dnia planowanego zakończenia inwestycji lub remontu.

Chodzi tu wyłącznie o przypadek, gdy wnioskodawca nie jest właścicielem nieruchomości, której dotyczy wniosek o przyznanie dotacji celowej.

Podstawa prawna: Rozporządzenie MEiN z 19 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2022 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1752).

Opracowanie: Monika Fidler