Zmiana umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę na podstawie decyzji PIP – projekt przepisów

W szkołach samorządowych możliwość zawierania umów cywilnoprawnych jest ograniczona. Ustawa Prawo oświatowe, Karta Nauczyciela oraz ustawa o pracownikach samorządowych wprost nakazują zatrudnianie pracowników szkół samorządowych na podstawie stosunku pracy. W placówkach prowadzonych przez podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego, w pewnym stopniu możliwe jest zawieranie stosunków cywilnoprawnych. W każdym przypadku stosunek prawny nie może mieć jednak cech stosunku pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w tych warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu powyższych warunków wykonywania pracy (art. 22 ust. 1 Kodeksu pracy).  

Obecnie w przypadku stwierdzenia, że zastąpiono umowę o pracę umową cywilnoprawną, możliwe jest wytoczenie powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy. Proces ten jest jednak długotrwały. Projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy przewiduje, że w razie stwierdzenia, że łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, posiada cechy stosunku pracy, właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy mają być uprawnione do ustalenia istnienia stosunku pracy.

Decyzja w sprawie ustalenia, że łączący strony stosunek prawny to w istocie stosunek pracy ma być wydawana w formie pisemnej. Decyzja ta ma zawierać:

• oznaczenie organu Państwowej Inspekcji Pracy,
• datę wydania,
• oznaczenie pracodawcy i pracownika,
• rodzaj umowy o pracę,
• datę nawiązania stosunku pracy oraz warunki pracy i płacy,
• rodzaj pracy,
• miejsce wykonywania pracy,
• wynagrodzenie za pracę ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
• wymiar czasu pracy,
• powołanie podstawy prawnej,
• rozstrzygnięcie i uzasadnienie oraz pouczenie o przysługujących środkach odwoławczych.

Projekt przepisów przewiduje, że wysokość wynagrodzenia za pracę ustalonego w decyzji ustalającej istnienie stosunku pracy,  po potrąceniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych ze środków ubezpieczonego, składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych nie może być niższa niż wysokość wynikającego z dotychczasowej umowy wynagrodzenia tego pracownika po potrąceniu składek na ubezpieczenia społeczne finansowanych ze środków ubezpieczonego, składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Decyzja inspektora PIP w sprawie ustalenia stosunku pracy ma być natychmiast wykonalna. Pracodawca będzie mógł się jednak od niej odwołać do sądu rejonowego – sądu pracy. Nie wstrzyma to jednak wykonania decyzji. Decyzja ma być doręczana również pracownikowi, jednakże projektowane przepisy nie przewidują przyznania pracownikowi uprawnienia do wniesienia odwołania.