MEN o zasadach dotyczących organizacji etyki w szkołach

Nauka etyki jest organizowana w szkołach publicznych na życzenie rodziców, według zasad określonych przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.  O udziale ucznia w zajęciach z etyki, podobnie jak w zajęciach z religii, decydują, poprzez złożenie oświadczenia, rodzice ucznia bądź sam uczeń po osiągnięciu pełnoletności. Po złożeniu oświadczenia udział ucznia w tych zajęciach staje się obowiązkowy.

Ocena z etyki jest umieszczana na świadectwie szkolnym bezpośrednio po ocenie z zachowania. Nie należy wprowadzać jakichkolwiek dodatkowych informacji ujawniających, czy ocena dotyczy etyki  czy religii. Z tego względu w przypadku świadectw dla I etapu nauczania nie stosuje się oceny opisowej z „religii/etyki". Niezgodne z przepisami jest również w zamieszczonym  na świadectwie określeniu „religia/etyka" skreślenie jednego z przedmiotów.

Zgodnie z przywołanymi przepisami szkoła ma obowiązek zorganizowania lekcji etyki dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy lub oddziału. Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lub oddziale lekcje etyki powinny być zorganizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej. Jeżeli w szkole zgłosi się mniej niż 7 uczniów, organ prowadzący szkołę organizuje naukę etyki w grupie międzyszkolnej. Liczba uczniów w tej grupie nie powinna być mniejsza niż 3.  Do grupy międzyszkolnej mogą uczęszczać uczniowie szkół prowadzonych przez różne organy prowadzące, które ustalają, w drodze porozumienia, zasady jej prowadzenia. Oznacza to, że mogą być tworzone np. grupy międzyszkolne dla uczniów szkół z sąsiadujących gmin, co pozwala na organizowanie zajęć w sytuacji, gdy w szkołach prowadzonych przez ten sam organ zgłosi się mniej niż 3 uczniów, ale w grupie międzyszkolnej obejmującej uczniów ze szkół prowadzonych przez różne organy prowadzące liczba uczniów będzie wynosiła 3 lub więcej.

Cele, treści nauczania, zalecane warunki i sposób realizacji zajęć z etyki na wszystkich etapach edukacyjnych zostały określone w  podstawie programowej. W roku szkolnym 2011/2012  w klasach I-III szkoły podstawowej i w klasach I-III gimnazjum obowiązuje podstawa programowa wprowadzona przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.  Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami § 4 ust. 3, § 6 ust. 3 oraz § 7 ust. 3 tego rozporządzenia,  dyrektorzy - po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej - mogli postanowić o stosowaniu dla przedmiotu etyka nowej podstawy programowej już od 2009/2010 we wszystkich klasach danego etapu edukacyjnego.

W celu ułatwienia organizacji nauczania etyki - w rozporządzeniu zostały przedstawione zalecenia, aby w przypadku niewielkiej liczby uczniów wybierających etykę stosować rozwiązania organizacyjne umożliwiające prowadzenie zajęć w grupach różnowiekowych, łączących uczniów z całego etapu edukacyjnego. W takim przypadku treści nauczania etyki powinny być podzielone na moduły nadające się do realizowania w dowolnej kolejności. Pozwoli to skonstruować ofertę nauczania etyki w każdej szkole, nawet wtedy, gdy liczba uczniów wybierających etykę jest niewielka. W przypadku większej liczby uczniów wybierających etykę zaleca się, aby szkoła realizowała zajęcia z etyki w grupach łączących uczniów z jednego  rocznika.

Przepisy rozporządzenia w sprawie podstawy programowej stanowią bazę do opracowania przez nauczycieli programów nauczania etyki. Wymagania formalne, jakie powinien spełniać program nauczania, wynikają z przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r.  w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. Zgodnie z art. 22a  ust.2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nauczyciel przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania etyki. Dyrektor, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej dopuszcza do użytku w szkole zaproponowany przez nauczyciela program i wpisuje do szkolnego zestawu programów nauczania

Stanowisko nauczyciela etyki w szkołach podstawowych, gimnazjach oraz szkołach ponadgimnazjalnych może zajmować osoba, która uzyskała poziom wykształcenia wymagany dla danego typu szkoły, tj. legitymuje się dyplomem ukończenia:

1. studiów wyższych na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
2. studiów wyższych na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
3. studiów wyższych na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2, a ponadto ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Biorąc pod uwagę powyższe wymagania kwalifikacyjne jak również zakres treści przedmiotu „etyka" określony w podstawie programowej dla I, II i III etapu edukacyjnego oraz z uwagi na fakt, że przedmiot ten ma przede wszystkim charakter zajęć wychowawczych, należy także przyjąć, że w:

• klasach I-III szkoły podstawowej zajęcia z etyki może prowadzić również nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej,
• klasach IV-VI szkoły podstawowej i w gimnazjum zajęcia z etyki mogą prowadzić również nauczyciele przedmiotów humanistycznych, którzy  w ramach studiów  (lub studiów podyplomowych) uzyskali przygotowanie  z zakresu filozofii lub etyki.

• Strona internetowa Ministerstwa Edukacji Narodowej