Czym jest organizacja związkowa? Jak się okazuje, nie zawsze można utożsamiać ją ze związkiem zawodowym. Poza tym nie zawsze taka organizacja będzie miała uprawnienia pozwalające jej chronić interesy swoich członków. Prawa te ustala się inaczej dla organizacji zakładowej i międzyzakładowej.

Związek zawodowy a organizacja związkowa

Pojęcia „związek zawodowy” nie zawsze można utożsamiać z organizacją związkową. Związek zawodowy jest:

dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy (nie tylko pracowników,
powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych.

Natomiast organizacja związkowa jest swoistą jednostką organizacyjną związku zawodowego, działającą u danego pracodawcy lub u więcej niż jednego pracodawcy.

Wszelkie obowiązki o charakterze informacyjnym, konsultacyjnym czy uzgodnieniowym są wykonywane przez szkoły względem organizacji związkowych.

Skąd wiadomo, czy dana jednostka organizacyjna związku zawodowego jest organizacją związkową. Otóż powinno to wynikać ze statutu związku zawodowego, ale też z różnego rodzaju informacji przekazywanych pracodawcom.

Przykład W przypadku Związku Nauczycielstwa Polskiego organizacją związkową jest oddział, a nie okręg lub ognisko.

Organizacja związkowa może być zakładowa lub międzyzakładowa

Spośród organizacji związkowych wyróżnia się zakładowe lub międzyzakładowa. Z tymi pierwszymi mamy do czynienia stosunkowo rzadko. Są to organizacje związkowe, które działają tylko na terenie jednego pracodawcy.

Przykład Pracownicy danej szkoły zdecydowali się utworzyć nowy związek zawodowy pracowników oświaty, zamiast przystępować do istniejących. W takim przypadku związek ten będzie zarazem zakładową organizacją związkową, gdyż będzie działał na terenie jednego pracodawcy.

Z kolei międzyzakładowa organizacja związkowa to organizacja obejmująca swoim działaniem więcej niż jednego pracodawcę.

Przykład Oddział ZNP działa na terenie całego powiatu i zrzesza pracowników więcej niż jednej szkoły.

Podział ten ma istotne znaczenie w kontekście ustalania uprawnień organizacji związkowej.

Kiedy organizacja związkowa ma pełne uprawnienia

Nie każda organizacja związkowa będzie bowiem miała uprawnienia, które nadaje jej ustawa o związkach zawodowych. Musi ona spełniać określone wymagania, które ustala się inaczej w przypadku organizacji zakładowych i międzyzakładowych. I tak, uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:

pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub
innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji.

Natomiast w przypadku organizacji międzyzakładowej uwzględnia się członków międzyzakładowej organizacji związkowej zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej organizacji.

W przypadku międzyzakładowej organizacji warunkiem posiadania uprawnień zakładowej organizacji jest zrzeszanie co najmniej 10 pracowników u wszystkich pracodawców, a u poszczególnych może być ich mniej niż 10. Przy czym u danego pracodawcy musi być zatrudniony co najmniej 1 członek organizacji międzyzakładowej, aby uznać, że organizacja u tego pracodawcy działa.

Jak weryfikować liczbę zrzeszonych w danej organizacji związkowej

Otóż każda organizacja powinna przedstawiać dyrektorowi informację o liczbie swoich członków zatrudnionych na terenie jej działania:

do 10 lipca – według stanu na 30 czerwca,
do 10 stycznia – według stanu na 31 grudnia.

Natomiast nowa organizacja związkowa, która została utworzona w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, przedstawia pierwszą informację o liczbie członków - według stanu na dzień złożenia informacji - w terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia.

Nieprzedstawienie informacji w terminie oznacza, że organizacja związkowa traci swoje uprawnienia do momentu przedstawienia zaległej informacji.