Świadczenie kompensacyjne – rezygnacja z pracy przed osiągnięciem wymaganego wieku

Uchwalenie ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych było związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych. Reforma ta rozpoczęła się w 1999 r. Ustawa ta miała łagodzić przejście z systemu, w którym występowały uprawnienia nauczycieli do emerytur wcześniejszych i w obniżonym wieku, do systemu, w którym takie uprawnienia nie występują. Dla osiągnięcia tego celu ustawa kreuje prawo o charakterze wygasającym – świadczenie kompensacyjne. Świadczenie to miało być alternatywą dla emerytury pomostowej. To oznacza, że przepisy dotyczące tego świadczenia należy interpretować w sposób ścisły.

Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, którzy spełniają następujące warunki:

• ukończenie odpowiedniego wieku (w 2022 r. 55 lat w przypadku kobiet i 59 lat w przypadku mężczyzn),
• okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 30 lat,
• co najmniej 20 lat wykonywania pracy w jednostkach oświaty - w wymiarze minimum 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,
• rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawa o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych ma już pewną praktykę stosowania. Na jej bazie można stwierdzić, że wykluczona jest możliwość nabycia świadczenia w przypadku podjęcia przez nauczyciela, po rozwiązaniu stosunku pracy, innego zatrudnienia, gdy w dacie rozwiązania nauczycielskiego stosunku pracy nie osiągnął on wymaganego ustawą wieku. Traci on bowiem wówczas wymagany ustawą status nauczyciela.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Białymstoku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 15 grudnia 2020 r., w sprawie III AUa 710/20: „prawo do świadczenia nabywa się ex lege z dniem spełnienia wszystkich warunków. Może mieć znaczenie kolejność spełnienia poszczególnych warunków, bowiem koniecznym wydaje się być, aby w chwili rozwiązania stosunku pracy ubiegający się o świadczenie posiadał już wymagany staż ubezpieczeniowy konieczny do jego nabycia. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2017 r. , I UK 447/16, przyjęto, że również warunek z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (osiągnięcie wskazanego wieku) musi być spełniony do dnia rozwiązania nauczycielskiego zatrudnienia, a nie po jego ustaniu.

Tym samym jeśli nauczyciel zrezygnuje z pracy w zawodzie nauczyciela przed osiągnięciem wieku uprawniającego do świadczenia kompensacyjnego, wówczas z tego świadczenia nie będzie mógł skorzystać.