Dodatek motywacyjny jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych składników wynagrodzenia nauczyciela. Toczą się spory, czy dodatek ten powinien być przyznawany wszystkim nauczycielom, czy też nie. W artykule przedstawiamy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który definiuje charakter dodatku motywacyjnego i pomaga wyeliminować wątpliwości.

Dodatek motywacyjny nie jest powszechnym składnikiem pensji

Dodatek motywacyjny został wprawdzie wymieniony w art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela jako składnik pensji nauczyciela. Niemniej jednak nie oznacza to, że jest obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia nauczyciela należnym każdemu nauczycielowi.

W przepisie tym wymieniono także inne dodatki – funkcyjny i za warunki pracy, które – choć obligatoryjne – to jednak nie przysługują każdemu nauczycielowi.

NSA o dodatku motywacyjnym

Dlaczego dodatek motywacyjny ma odmienny status? Wynika to z jego specyfiki, doskonale wyjaśnionej w orzecznictwie sądów administracyjnych.

"Egzegeza § 6 rozporządzenia prowadzi do wniosku, że ze względu na użyte w tym przepisie sformułowania, dodatek motywacyjny przysługuje za dodatkowe i nadzwyczajne efekty pracy nauczycielskiej, a nie za wykonywanie podstawowych obowiązków nauczyciela. Za samo wypełnianie podstawowych zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie zasadnicze. W każdym z podpunktów § 6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 416) legislator posłużył się pojęciem wyraźnie wskazującym, iż wynagradzana w formie tego dodatku jest praca szczególnie odróżniająca się i wyróżniająca się pozytywnie na tle standardowego wykonywania obowiązków nauczycielskich. Pojęciami i zwrotami tymi są: osiągnięcia, innowacje, zaangażowanie, szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków. Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, dalej j.s.t. może stanowić dalsze rozwinięcie warunków ogólnych wynikających z rozporządzenia, dostosowane do specyficznej sytuacji danej j.s.t., do jej fenomenu lokalnego. W konkluzji przyjąć więc należy, iż dodatek motywacyjny nie jest obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia każdego nauczyciela." (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2021 r. III OSK 3124/21)

Dodatek motywacyjny za ponadprzeciętną jakość pracy

Dodatek motywacyjny przysługuje więc za pracę o ponadprzeciętnej jakości, spełniającą kryteria sprecyzowane w regulaminie wynagradzania nauczycieli (art. 30 ust. 6 Karty Nauczyciela). Nie każdy nauczyciel wykonuje pracę o takiej jakości, dlatego właśnie nie każdy nauczyciel otrzyma dodatek motywacyjny.

Regulamin wynagradzania nie można określać wyłączeń z dodatku

Nie stoi to w sprzeczności z tezą, że w regulaminie wynagradzania nie należy określać przesłanek pozbawiania (tzw. negatywnych) nauczyciela dodatku motywacyjnego. Teza ta jest uzasadniona, ponieważ brak jest podstawy prawnej do określenia takich przesłanek w regulaminie (art. 30 ust. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela).

To dyrektor ocenia, czy dodatek motywacyjny powinien być przyznany czy też nie i w jakiej wysokości. Dyrektor ocenia spełnianie przez nauczyciela kryteriów przyjętych w regulaminie wynagradzania.

Wszyscy nauczyciele bez dodatku? To zły pomysł

Z drugiej strony nie są prawidłowa spotykana czasami praktyka polegająca na pozbawianiu wszystkich nauczycieli prawa do dodatku motywacyjnego. Wystąpienie sytuacji, w której żaden z nauczycieli szkoły nie spełnia kryteriów przyznawania dodatku przyjętych w regulaminie wynagradzana, nie jest prawdopodobne. Choć te kryteria są uznaniowe, to jednak przyjęcie, że nikt nie spełnił ich przez długi okres czasu, z cała pewnością jest błędne.