Czy konieczność rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela, jako jeden z warunków otrzymania świadczenia kompensacyjnego jest zgodny z Konstytucją? Na to pytanie odpowie Trybunał Konstytucyjny.

Rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela na swój wniosek jako warunek otrzymania świadczenia kompensacyjnego

Do Trybunały Konstytucyjnego wpłynęła skarga nauczycielki, której ZUS odmówił przyznania świadczenia kompensacyjnego (chociaż spełniała ona kryterium stażu pracy oraz wieku) z tego względu, że nie rozwiązała stosunku pracy na swój wniosek. Sąd pierwszej instancji przyznał nauczycielce rację i stwierdził, że ustawa o świadczeniach kompensacyjnych nie wskazuje wprost, że rozwiązanie stosunku pracy musi nastąpić na wniosek nauczyciela. Z opinią tą nie zgodził sąd odwoławczy, który przyznał rację ZUS i ostatecznie odmówiono nauczycielce prawa do świadczenia kompensacyjnego.

Sposób ustania stosunku pracy nie może wpływać na świadczenia z ZUS

Nauczycielka, która wniosła skargę do Trybunału Konstytucyjnego uważa, że sposób rozwiązania stosunku pracy nie powinien mieć znaczenia z punktu widzenia konstytucyjnej zasady równości oraz zasady sprawiedliwości społecznej, a jedynie warunek stażu pracy i osiągnięcia przewidzianego ustawą wieku z generalną klauzulą rozwiązania stosunku pracy w jakikolwiek sposób powinien decydować o przyznaniu prawa do świadczenia kompensacyjnego. Tym samym jako nieproporcjonalny i nadmierny oraz nieurzeczywistniający zasady sprawiedliwości społecznej pozostaje wymóg rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela (skarga do Trybunału Konstytucyjnego z 31 października 2012 r. , SK 2/13).

Zdaniem skarżącej źródłem naruszenia równości w dostępie do zabezpieczenia społecznego jest niejednakowe traktowanie nauczycieli ubiegających się o świadczenie kompensacyjne w zależności od tego w jaki sposób rozwiązano stosunek pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy jako warunek otrzymania świadczenia kompensacyjnego

Przypomnijmy, że prawo do świadczenia kompensacyjnego mają nauczyciele, którzy:

osiągnęli określony wiek,
mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w jednostkach oświatowych w wymiarze co najmniej ½ wymiaru zajęć,
rozwiązali stosunek pracy lub ich stosunek pracy został rozwiązany z przyczyn organizacyjnych tj. na podstawie art. 20 KN lub wygasł w trakcie lub po upływie stanu nieczynnego tj. na podstawie art. 20 ust. 5c i ust. 7 KN
(art. 4 ust. 1 i ust. 2 ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych).

Ustawa o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych nie mówi wprost, że rozwiązanie stosunku pracy musi nastąpić na wniosek nauczyciela. Nie ma zatem w tej ustawie zapisu analogicznego do brzmienia art. 88 Karty Nauczyciela, - dotyczącego wcześniejszej emerytury nauczycielskiej - który wprost wskazuje na obowiązek rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela.

W skardze do Trybunału Konstytucyjnego nie wskazano jaka była podstawa prawna rozwiązania stosunku pracy nauczyciela, jednakże należy uznać, że w świetle obowiązujących przepisów prawo do świadczenia kompensacyjnego bez wątpienia mają tylko Ci nauczyciele, którzy rozwiązali stosunek pracy na swój wniosek, bądź stracili pracę w wyniku zmian organizacyjnych w szkole. Pozostaje jednak pytanie - czy takie ukształtowanie prawa do świadczenia kompensacyjnego jest zgodne z Konstytucją? O tym przekonamy się po wyroku Trybunału, o którym niezwłocznie Państwa poinformujemy.

Anna Trochimiuk