zwalnianie nauczycieli

Mniej lekcji religii w szkole – co z katechetami

Od 1 września 2025 r. czekają nas duże zmiany w organizacji zajęć religii w szkołach. Przede wszystkim będzie mniej godzin religii w szkołach, a ponadto lekcje religii mają być co do zasady organizowane na pierwszej lub ostatniej godzinie zajęć danej klasy. Takie zmiany nie pozostają bez znaczenia dla nauczycieli religii. Może zabraknąć dla nich godzin do pełnego etatu. Może też być ciężko, aby jeden nauczyciel religii prowadził wszystkie lekcje, skoro część z nich ma być rano, a część na koniec zajęć. Sprawdź, jak uwzględnić zmiany w organizacji religii w ruchu kadrowym w szkole w 2025 roku.

Podstawą zatrudnienia nauczyciela religii jest tzw. misja do nauczania religii w danej szkole

Warunkiem zatrudnienia nauczyciela na stanowisku nauczyciela religii jest posiadanie przez niego imiennego pisemnego skierowania do danej placówki (tzw. misja do nauczania religii). Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela. Cofnięcie skierowania jest równoznaczne z utratą uprawnień do nauczania religii w danym przedszkolu lub szkole. O cofnięciu skierowania właściwe władze kościołów lub innych związków wyznaniowych powiadamiają dyrektora przedszkola lub szkoły oraz organ prowadzący. Na okres pozostały do końca roku szkolnego kościół lub inny związek wyznaniowy może skierować inną osobę do nauczania religii, z tym że równocześnie pokrywa on koszty z tym związane (§5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach).

Podstawowym powodem rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem religii jest cofnięcie skierowania do nauczania religii w danej szkole. Jest to jednak decyzja właściwej władzy kościelnej, a nie dyrektora placówki. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule: Rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela religii w związku z cofnięciem misji do nauczania religii w szkole>>

Z artykułu dowiesz się m.in.:

jak zwolnić nauczycieli religii,
co zrobić, gdy godzin religii zabraknie do pełnego etatu nauczyciela,
czy nauczycielowi religii można powierzyć inne zajęcia lub wychowawstwo.

Dni na poszukiwanie pracy w szkole dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania

W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 37 § 1 Kodeksu pracy). Przepis ten wskazuje, że prawo do zwolnienia na poszukiwanie pracy dotyczy pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę. Czy to oznacza, że nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania nie ma prawa do dni wolnych na poszukiwanie pracy? Sprawdź czy nauczycielowi należą się dni zwolnienia od pracy w związku z zapowiedzianym rozwiązaniem stosunku pracy.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

Czy nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania przysługują dni wolne na poszukiwanie pracy?
Które przepisy regulują tryb rozwiązania stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania?
W jakich przypadkach przepisy Kodeksu pracy mają zastosowanie do nauczycieli mianowanych?

Rozwiązanie umowy o pracę nauczyciela po jej podpisaniu a przed rozpoczęciem pracy

Umowa o pracę powinna zawierać dwie daty: dzień podpisania umowy oraz termin rozpoczęcia pracy. Dzięki temu umowę o pracę w szkole można podpisać z wyprzedzeniem, aby zapewnić obsadę kadrową na nowy rok szkolny. Z drugiej strony, w tym okresie mogą pojawić się okoliczności, które sprawiają, że zatrudnienie danej osoby nie jest jednak konieczne. Sprawdź, jak dyrektor szkoły może rozwiązać umowę o pracę po jej podpisaniu, a przed nawiązaniem stosunku pracy.

Odpowiedź na wypowiedzenie złożone przez nauczyciela – czy wymagana

Pytanie: Nauczyciel zatrudniony na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze złożył 31 maja wypowiedzenie umowy o pracę. Czy dyrektor szkoły ma obowiązek odpowiedzieć na piśmie na wypowiedzenie złożone przez nauczyciela?

Weryfikacja czy nauczyciel wytypowany do zwolnienia jest reprezentowany przez związki zawodowe w szkole – czy konieczna

Zwolnienie nauczyciela z pracy z przyczyn organizacyjnych, tj. na podstawie art. 20 Karty Nauczyciela, wymaga zawiadomienia reprezentującej nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Sprawdź, czy dyrektor szkoły musi przed wręczeniem wypowiedzenia zweryfikować, czy dany nauczyciel jest reprezentowany przez związki zawodowe w szkole.

Uzasadnienie zwolnienia nauczyciela, który nie spełnia oczekiwań dyrektora szkoły

Wypowiedzenie umowy o pracę nauczyciela zawsze wymaga uzasadnienia. Obecnie dotyczy to także wypowiedzenia umowy na czas określony. Sprawdź, jak zwolnić nauczyciela, który nie spełnia oczekiwań dyrektora szkoły.

Portal Oświatowy na żywo – jak dokonać wypowiedzenia stosunku pracy po 31 maja

Wypowiedzenie stosunku pracy nauczyciela szkoły feryjnej wymaga zachowania 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, który kończy się 31 sierpnia. To oznacza konieczność wręczenia wypowiedzenia stosunku pracy z dniem 31 maja. Istnieje jednak możliwość późniejszego wypowiedzenia – więcej na ten temat już dziś na Facebooku.

Michał Kowalski
27 maja 2024 r.
Ważne wydarzenia dla szkół i przedszkoli

Czy dyrektor szkoły musi dostosowywać plan zajęć do potrzeb nauczyciela

Nauczyciele zatrudnieni na część etatu często pracują w kilku szkołach. Aby pogodzić świadczenie pracy na rzecz każdej z nich, narzucają dyrektorom kiedy chcą świadczyć pracę. Sprawdź, czy dyrektor musi dostosowywać plan zajęć do potrzeb nauczyciela. Przekonaj się co zrobić, gdy proponowane przez nauczyciela godziny pracy są niegodne z zasadami bhp w szkole oraz potrzebami placówki.

Jak zwolnić z pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania

Nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania mają tę przewagę nad nauczycielami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę, że nie można ich zwolnić z pracy za uzasadnionym wypowiedzeniem z przyczyn leżących po stronie nauczyciela. Karta Nauczyciela w sposób zupełny i szczegółowy reguluje bowiem zasady zwalniania nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania. Poznaj 10 okoliczności, które skutkują rozwiązaniem stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania.

Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę nauczyciela przyczynami wszczęcia postępowania dyscyplinarnego

Uchybienia godności zawodu przez nauczyciela są podstawą do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przewinienia dyscyplinarnego. Sprawdź, czy dyrektor może wypowiedzieć nauczycielowi umowę o pracę z tych samych przyczyn, jakie były podstawą skierowania zawiadomienia do rzecznika dyscyplinarnego nauczycieli.

MEN: Powstanie zespół do zmian w zawodzie nauczyciela

W związku z wieloma postulatami dotyczącymi koniecznych zmian w przepisach dotyczących pracy nauczycieli, Ministerstwo Edukacji Narodowej zamierza powołać zespół, który będzie analizował zgłaszane propozycje. Taką odpowiedź od ministerstwa otrzymał Rzecznik Praw Obywatelskich, zgłaszając nieuzasadnione różnice w ochronie przedemerytalnej nauczycieli.

Anna Trochimiuk
16 kwietnia 2024 r.
Ważne wydarzenia dla szkół i przedszkoli

Zmiana warunków pracy nauczyciela – warunki, terminy i wzory dokumentów

Zmiany organizacyjne w szkole nie zawsze muszą oznaczać zwalnianie nauczycieli. Karta Nauczyciela przewiduje różne możliwości zmiany warunków pracy nauczyciela, które pozwalają na zachowanie zatrudnienia. Większość z nich wymaga jednak zgody nauczyciela. Sprawdź, jak zgodnie z prawem zmienić stanowisko pracy czy wymiar etatu nauczyciela w zależności od tego czy jest zatrudniony na podstawie mianowania czy umowy o pracę. Przekonaj się jak wygląda zmiana warunków pracy nauczyciela w praktyce i pobierz niezbędne wzory dokumentów.

Brak możliwości dalszego zatrudniania nauczyciela w pełnym wymiarze

Karta Nauczyciela przewiduje, że w przypadku częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy lub przenosi go w stan nieczynny (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). W szkołach feryjnych w takim przypadku rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn organizacyjnych następuje z końcem roku szkolnego. Nie jest to jednak jedyny scenariusz przy braku godzin dla nauczycieli. Dalsze zatrudnianie na stanowisku nauczyciela może być bowiem możliwe w niższym wymiarze albo z innym przydziałem zajęć.

Zmiana warunków pracy lub płacy nauczyciela zawsze na piśmie

Akt mianowania i umowa o pracę nauczyciela zawiera m.in. stanowisko oraz warunki pracy i płacy, w tym także wymiar zatrudnienia (art. 14 Karty Nauczyciela, art. 29 § 1 Kodeksu pracy). Umowę o pracę oraz akt mianowania zawiera się na piśmie i także zmiana warunków zatrudnienia nauczyciela wymaga formy pisemnej (art. 29 §2 i §4 Kodeksu pracy). Stosunek pracy powstaje na podstawie zgodnych oświadczeń stron co do warunków zatrudnienia, a zatem ich zmiana także wymaga tej zgody.

Nawet jeśli zmiana warunków pracy nauczyciela wydaje się obiektywnie dla niego korzystna (np. zwiększenie wymiaru etatu nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę), wymaga ona zgody nauczyciela. Zaplanowanie w arkuszu większej liczby godzin zajęć dla nauczyciela, nie zwiększa automatycznie wymiaru jego zatrudnienia.

Nie trzeba zgody na uzupełnianie etatu w innej szkole na tym samym stanowisku

Mimo że akt mianowania i umowa o pracę wskazuje m.in. miejsce wykonywania pracy, nauczyciel zatrudniony w pełnym wymiarze zajęć może zostać zobowiązany do uzupełniania etatu w innej szkole lub szkołach. Jest to jedyna sytuacja, w której zmiana warunków zatrudnienia nauczyciela nie wymaga jego zgody, pod warunkiem, że nauczyciel uzupełnia etat na tym samym stanowisku pracy. Jeżeli jednak uzupełnianie etatu wiąże się ze zmianą stanowiska pracy nauczyciela, może on się na to nie zgodzić. Wówczas będzie otrzymywał wynagrodzenie za realizowaną część obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela). Obowiązek uzupełniania etatu może nałożyć na nauczyciela wyłącznie organ prowadzący. Uzupełnianie etatu w innej szkole możliwe jest w wymiarze nie większym niż ½ obowiązkowego wymiaru zajęć (art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela).

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

kiedy można zmienić przydział zajęć nauczyciela bez jego zgody,
jakie są możliwości zmiany warunków pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania,
którym nauczycielom można wręczyć wypowiedzenie warunków pracy i płacy,
czy brak zgody na ograniczenie zatrudnienia powoduje automatyczne rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela,
co zrobić po odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków zatrudnienia,
czy nauczyciel może nie wyrazić zgody na uzupełnianie etatu w innej szkole.

Kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia – które stosować, a których unikać

Co roku dyrektorzy szkół i przedszkoli, planując arkusz organizacyjny, stają przed dylematem, jak wybrać nauczycieli do zwolnienia. Zmiany organizacyjne są bowiem tylko przyczyną rozwiązania stosunku pracy, a nie uzasadnieniem zwolnienia konkretnego nauczyciela z pracy. O tym, jakie kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia stosować, decyduje dyrektor szkoły. Musi jednak działać w granicach wyznaczonych przez Sąd Najwyższy, aby zminimalizować ryzyko przywrócenia nauczyciela do pracy z uwagi na nieuzasadnione zwolnienie z pracy. Sprawdź, jakie kryteria doboru do zwolnienia nauczycieli możesz stosować oraz pobierz przykładowy wzór typowania nauczycieli do zwolnienia.

Dyrektor szkoły rozwiązuje stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym w pełnym wymiarze zajęć, w razie częściowej likwidacji szkoły albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć (art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela). O tym, czy zachodzą zmiany organizacyjne uzasadniające zwolnienie nauczyciela z pracy, decyduje treść arkusza organizacyjnego, w którym dyrektor szkoły planuje organizację pracy placówki, w tym liczbę godzin poszczególnych zajęć oraz etaty nauczycieli, na kolejny rok szkolny.

Zajście zmian organizacyjnych uzasadniających redukcję etatów nauczycieli jest przyczyną uzasadniającą rozwiązanie stosunku pracy. W przypadku jednak, gdy zmiany organizacyjne dotyczą zajęć prowadzonych przez kilku nauczycieli, konieczne jest przyjęcie kryteriów doboru nauczycieli do zwolnienia. Nauczyciel, który straci pracę, musi bowiem wiedzieć, dlaczego to właśnie on otrzymał wypowiedzenie. Kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia ustala dyrektor szkoły. Nie musi przy tym konsultować się ze związkami zawodowymi czy radą pedagogiczną. Musi jednak zadbać, by kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia obroniły się w sądzie pracy. Będzie tak, jeśli kryteria te będą obiektywne, niedyskryminujące oraz stosowane do wszystkich objętych redukcją etatów nauczycieli.

W tym miejscu warto przypomnieć, że zmiany organizacyjne nie zawsze muszą prowadzić do zwolnienia nauczycieli z pracy. Dyrektor szkoły i organ prowadzący mają narzędzia, które pozwalają na zachowanie zatrudnienia przez nauczycieli. Przed wręczeniem nauczycielowi wypowiedzenia warto więc poszukać alternatywnych rozwiązań. Jakich? O tym przeczytasz w artykule „Zmiana warunków pracy nauczyciela – warunki, terminy i wzory dokumentów”.

Z artykułu dowiesz się m.in.:

czy przyjęte przez dyrektora szkoły kryteria doboru do zwolnienia nauczycieli wymagają akceptacji związków zawodowych lub rady pedagogicznej,
jakie kryteria doboru nauczycieli do zwolnienia są akceptowane przez Sąd Najwyższy,
czy posiadanie uprawnień emerytalnych może być podstawą wytypowania nauczyciela do zwolnienia z pracy;
czy nauczyciel kontraktowy musi być zwolniony z pracy przed nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym,
jakimi zasadami kierować się przy opracowywaniu kryteriów doboru nauczycieli do zwolnienia.

Odejście z pracy nauczyciela – warunki, terminy i wzory dokumentów

Ruch kadrowy w szkołach to nie tylko zwalnianie nauczycieli, ale także rozwiązywanie stosunków pracy z inicjatywy nauczycieli. Nie zawsze dyrektor szkoły może zatrzymać nauczyciela w pracy, gdy ten chce odejść ze szkoły. Dowiedz się, kiedy i na jakich zasadach nauczyciel może rozwiązać swój stosunek pracy i kiedy odejście z pracy nauczyciela nie wymaga zgody dyrektora szkoły.

Dwa sposoby rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela

Nauczyciel, niezależnie od tego, czy jest zatrudniony na podstawie mianowania czy też umowy o pracę, ma zawsze dwie możliwości odejścia z pracy. Nauczyciel może złożyć wypowiedzenia lub zawrzeć porozumienie stron w sprawie rozwiązania stosunku pracy. O tym, z którego ze sposobów skorzystać decyduje przede wszystkim to, kiedy nauczyciel chce zakończyć pracę w szkole oraz czy rozwiązanie stosunku pracy nauczyciela może wymagać zgody dyrektora szkoły. Termin ustania zatrudnienia po wypowiedzeniu jest bowiem narzucony przez przepisy Karty Nauczyciela i Kodeksu pracy, a zatem w tym trybie nie można odejść z pracy w wybranym przez nauczyciela terminie.

Nauczyciel nie może złożyć wypowiedzenia za porozumieniem stron, choć często tak nauczyciele formułują swój wniosek o ustanie zatrudnienia. Wypowiedzenie oraz porozumienie to dwa odrębne tryby ustania zatrudnienia.

Jaki okres wypowiedzenia obowiązuje nauczycieli

Nauczyciel może odejść z pracy bez zgody dyrektora szkoły, jeżeli złoży wniosek o rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia obowiązujący nauczycieli uzależniony jest od tego, na jakiej podstawie i w jakiej placówce nauczyciel jest zatrudniony.

Tabela: Okres wypowiedzenia stosunku pracy nauczycieli

Z artykułu dowiesz się m.in.:

jakie są sposoby rozwiązania stosunku pracy przez nauczyciela,
czy dyrektor szkoły może nie zgodzić się na rozwiązanie umowy nauczyciela w trakcie roku szkolnego,
jaki okres wypowiedzenia obowiązuje nauczycieli, w zależności od podstawy prawnej zatrudnienia i rodzaju placówki, w której pracuje,
kiedy odejście z pracy nauczyciela wiąże się z prawem do odprawy,
czy nauczyciel może cofnąć złożone wypowiedzenie.

RPO: Nieuzasadnione różnice w ochronie przedemerytalnej nauczycieli

Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowani ma co do zasady bardziej stabilną sytuację zawodową niż nauczyciel zatrudniony na podstawie umowy o pracę chociażby z uwagi na ograniczone możliwości zwolnienia go z pracy. W przypadku jednak osiągnięcia wieku przedemerytalnego, nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może stracić pracę przed nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy. Co więcej, w przypadku przywrócenia do pracy nie otrzyma wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy. Na tę nierówność zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu kierowanym do Minister Edukacji Narodowej.