Odprawy dla nauczycieli i nie tylko – 6 świadczeń na koniec roku szkolnego

W związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ruchu kadrowym nauczycielowi będzie przysługiwać odprawa. Należy się ona przede wszystkim nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania i umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze, z którym rozwiązano stosunek pracy w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela. Odprawa ta przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Z kolei nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę zwolniony w ww. trybie przyznaje się odprawę w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia liczonego tak jak ekwiwalent urlopowy, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole krócej niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole od 2 do 8 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli nauczyciel był zatrudniony w danej szkole ponad 8 lat.

Odprawa przysługuje także nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, z którym rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem w trybie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela. Do jej wypłaty muszą jednak zostać spełnione następujące warunki:

• zatrudnianie przez szkołę co najmniej 20 pracowników ogółem (według stanu na dzień wręczania wypowiedzenia)
• rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn, z których żadna nie dotyczy nauczyciela

Odprawa ta przysługuje w takiej samej wysokości, jak dla nauczyciela zatrudnionego na podstawie umowy o pracę zwolnionego w trybie art. 20 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela.

Terminem wypłaty odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy jest ostatni dzień zatrudnienia nauczyciela. W przypadku nauczycieli zwolnionych w ruchu kadrowym będzie to zasadniczo 31 sierpnia.

Nauczyciel, których stosunek pracy ulega rozwiązaniu lub wygaśnięciu w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy bądź nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, należy się odprawa emerytalno-rentowa (art. 87 Karty Nauczyciela). Odprawa ta przysługuje, jeśli ustanie zatrudnienia pozostaje w związku z przejściem na jedno z tych świadczeń. Może być to związek:

• przyczynowy,
• czasowy,
• funkcjonalny.

Sam tryb rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pozostaje natomiast bez znaczenia. Wyjątkiem jest rozwiązanie z uwagi na stwierdzenie przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy, które pozbawia prawa do odprawy emerytalno-rentowej, ale gwarantuje prawo do specjalnej odprawy z art. 28 Karty Nauczyciela).

Wysokość jednorazowej odprawy emerytalno-rentowej dla nauczyciela wynosi równowartość:

• dwumiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli przepracował w jednostkach oświaty mniej niż 20 lat.
• trzymiesięcznego wynagrodzenia – jeżeli przepracował w jednostkach oświaty co najmniej 20 lat.

Podstawę wymiaru odprawy emerytalno-rentowej stanowi zaś wynagrodzenie:

• ostatnio pobierane,
• w szkole będącej podstawowym miejscem pracy (a więc tej, w której był wyżej wynagradzany - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2010 r., III PK 9/10),
• obliczane tak jak ekwiwalent urlopowy.

Dyskusyjny pozostaje termin wypłaty odprawy emerytalno-rentowej nauczyciela. Żaden przepis tego terminu nie precyzuje. W praktyce ukształtowały się dwa poglądy. Pierwszy z nich dotyczy wypłaty odprawy w dniu rozwiązania stosunku pracy. W ramach drugiego proponuje się wypłatę odprawy dopiero w momencie przedstawienia przez nauczyciela decyzji ZUS w sprawie przyznania emerytury, renty lub świadczenia kompensacyjnego. Więcej o kontrowersjach dotyczących terminu wypłaty odprawy emerytalno-rentowej przeczytasz w artykule: Luki prawne w Karcie Nauczyciela – termin wypłaty odprawy emerytalnej.

Kolejnym świadczeniem wypłacanym w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy jest ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Ekwiwalent ten w przypadku nauczycieli szkół i placówek feryjnych (z wyjątkiem kadry kierowniczej) przysługuje w wymiarze uzupełniającym do 8 tygodni (56 dni) w roku kalendarzowym. Kontrowersje budzi natomiast kwestia rozliczania ekwiwalentu dla nauczycieli zatrudnionych na czas określony. Niestety praktyka dotycząca rozliczania tego ekwiwalentu jest rozmaita. Zachęcamy w związku z tym do lektury artykułu w Portalu Oświatowym poświęconego kontrowersjom dotyczącym obliczania ekwiwalentu: Luki prawne w Karcie Nauczyciela – ekwiwalent za urlop nauczyciela szkoły feryjnej

W przypadku nauczycieli szkół i placówek nieferyjnych, a także kadry kierowniczej ekwiwalent urlopowy ustala się w odniesieniu do wymiaru urlopu – 35 dni roboczych (proporcjonalnie do wymiaru zajęć nauczyciela). Pod uwagę bierzemy oczywiście wymiar proporcjonalny do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym.

Zasadniczo nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa staż uprawniający go do nagrody. Jednak w przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy. Innymi słowy, wcześniejsza nagroda jubileuszowa przysługuje:

• w przypadku rozwiązania jest stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy (nagrody nie wypłaca, gdy doszło do wygaśnięcia stosunku pracy ani w przypadku przejścia na świadczenie kompensacyjne),
• jeśli od dnia rozwiązania stosunku pracy, do dnia, w którym upłynąłby staż uprawniający do nagrody, pozostaje mniej niż 12 miesięcy.

Niezależnie od rozwiązania czy wygaśnięcia stosunku pracy nauczycielom należy się świadczenie urlopowe. Jest to finansowane z ZFŚS świadczenie pieniężne przysługujące w wysokości odpisu podstawowego na ZFŚS (aktualnie: 2 417,14 zł). Jego wysokość wylicza się proporcjonalnie do:

• okresu zatrudnienia,
• wymiaru zajęć

w roku szkolnym. Jedyną przesłanką wypłaty tego świadczenia jest pozostawanie w zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela w jednostce oświaty w danym roku szkolnym.

Ostatnim ze świadczeń, na które warto zwrócić uwagę, jest odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia. Odszkodowanie takie należy się w przypadku skrócenia okresu wypowiedzenia:

• na podstawie art. 20 ust. 5 Karty Nauczyciela – dotyczy nauczycieli, którzy otrzymali wypowiedzenie w trybie art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela,
• na podstawie art. 36¹ Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela – dotyczy nauczycieli, którzy otrzymali wypowiedzenie w trybie art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela.

W obydwu przypadkach odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres skrócenia wypowiedzenia. 3-miesięczny okres wypowiedzenia może zostać skrócony najwyżej do 1 miesiąca, co oznacza, że maksymalna wysokość takiego odszkodowania to 2-miesięczne wynagrodzenie. Jest ono naliczane tak jak wynagrodzenie urlopowe.