Zawirowania wokół postępowania dyscyplinarnego nauczycieli

Już w II półroczu 2010 r. miały ruszyć prace nad nowym rozporządzeniem w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego. Faktycznie na początku 2011 r. na stronie ministerstwa ukazał się projekt rozporządzenia w tej sprawie. W wykazie prac legislacyjnych MEN na 2012 r. nie uwzględniono jednak prac nad tym projektem.

Chęć zmiany dotychczasowego rozporządzenia MEN w sprawie postępowania dyscyplinarnego nauczycieli wynikała z konieczności dostosowania przepisów do obowiązującego brzmienia Karty Nauczyciela. Ponadto, wątpliwości w praktyce wzbudzało, czy rozporządzenie to w ogóle ma moc obowiązującą. Ministerstwo Edukacji Narodowej stanęło na stanowisku, że rozporządzenie MEN z 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego nie utraciło mocy w 2000 r. i nadal obowiązuje. Takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy uchwale składu siedmiu sędziów z 18 maja 2011 r. (III PZP 1/11).

Rzecznik Praw Dziecka, zaniepokojony rosnąca liczbą napływających spraw dotyczących naruszana przez nauczycieli praw i dobra dziecka w przedszkolach i szkołach, a także sposobem rozstrzygania ich przez rzeczników dyscyplinarnych i komisje dyscyplinarne dla nauczycieli, zwrócił się do resortu edukacji z prośbą o zmianę przepisów dot. postępowania dyscyplinarnego nauczycieli.

Z informacji napływających do Rzecznika, w postępowaniu dyscyplinarnym nauczyciele zazwyczaj karani są najniższą z możliwych kar tj. naganą z ostrzeżeniem. Dzieje się tak nawet w przypadku stosowania przemocy fizycznej wobec uczniów. Zdarzyła się nawet sytuacja, w której w postępowaniu dyscyplinarnym został uniewinniony nauczyciel, wobec którego organy ścigania potwierdziły fakt stosowania przemocy wobec ucznia.

Rzecznik zasugerował stworzenie kodeksu etyki nauczyciela, takiego jak posiadają m.in. adwokaci czy lekarze. Nauczyciele powinni wziąć na siebie odpowiedzialność za przekazywanie uczniom także wartości etycznych oraz norm życia społecznego i służyć im przykładem ich respektowania.

Rzecznik w wystąpieniu nawiązał także do swojego wystąpienia z 19 maja 2011 r. do ówczesnej Minister Edukacji Narodowej  - Pani Katarzyny Hall, w którym postulował o następujące zmiany w rozporządzeniu dot. postępowania dyscyplinarnego nauczycieli:

• powołanie do składu komisji dyscyplinarnych także osób z wykształceniem prawniczym, które będą miały większą szansę na odparcie argumentów adwokatów, reprezentujących obwinionych nauczycieli;
• umożliwienie udziału w pracach komisji dyscyplinarnych przedstawicielom rodziców w sytuacjach, gdy chodzi o naruszenie praw i dobra dziecka;
• umożliwienie osobie wnoszącej sprawę złożenia odwołania od postanowień komisji w przypadku odmowy wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub jego umorzenia;
• przyznanie rodzicom poszkodowanego ucznia uprawnień strony w sprawach dot. naruszenia praw i dobra dziecka tj. prawo do wnoszenia odwołań/zażaleń oraz otrzymywania informacji o wynikach postępowania dyscyplinarnego;
• zmianę zapisu zawartego w § 38 ust. 2 ww. rozporządzenia MEN poprzez ustalenie, że „okoliczności zarzucanego czynu” będą miały wpływ jedynie na ustalenie rodzaju kary, a nie na orzeczenie o fakcie zaistnienia winy lub jej braku.
  

• art. 79 ust. 2 poprzez doprecyzowanie czego mogą lub powinny dotyczyć zalecenia organu, który powołał rzecznika dyscyplinarnego do tej funkcji;
• art. 81 ust. 1 poprzez wydłużenie trzymiesięcznego terminu i trzyletniego terminu na wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, w szczególności w sprawach dotyczących uchybienia godności zawodu nauczyciela poprzez nawiązanie bliskich relacji z uczniem (np. dot. dopuszczenia się przez nauczycieli czynności seksualnych wobec uczniów, które niejednokrotnie ujawnione są dopiero po kilku latach od zdarzenia).

Źródło  informacji:

• Wystąpienie generalne Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Edukacji Narodowej z 4 kwietnia 2012 r., ZEW/500/7/2012/JF
• Wykaz prac legislacyjnych Ministra Edukacji Narodowej z 23 marca 2012 r.(BO-WP-AG-301-1/2012).