Ramowe plany nauczania – co zawiera projekt rozporządzenia

Zasadniczą zmianą w stosunku do dotychczas obowiązujących ramowych planów nauczania w szkołach publicznych jest ich sama konstrukcja. Dotychczasowe ramowe plany nauczania określały minimalny wymiar godzin na danym etapie edukacyjnym przeznaczonych na realizację poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć z wychowawcą. Proponowane zmiany określają tygodniową liczbę godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą w poszczególnych klasach danego typu szkoły. Dzięki takiemu rozwiązaniu uczniowie zmieniający szkołę danego typu unikną konieczności uzupełniania wiedzy i umiejętności z niektórych obowiązkowych zajęć, gdyż w każdym typie szkoły obowiązywać będzie taka sama tygodniowa liczba godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych w każdej klasie.

Konsekwencją reformy strukturalnej systemu edukacji jest wprowadzenie do 8-letniej szkoły podstawowej nowych obowiązkowych zajęć edukacyjnych – począwszy od klasy V:

• geografii,
• biologii,
• chemii,
• fizyki. 

Zmianie ulegną również nazwy niektórych obowiązkowych zajęć edukacyjnych:

• zamiast zajęć komputerowych – informatyka,
• zamiast zajęć technicznych – technika,
• w miejsce historii i społeczeństwa – odrębne zajęcia z historii i z wiedzy o społeczeństwie.

Nowe ramowe plany nauczania wskazują zwiększoną liczbę godzin informatyki od klasy IV szkoły podstawowej do czasu ukończenia szkoły ponadpodstawowej z 210 do 280 godzin lekcyjnych. Niezależnie od tego, w klasach I-III szkoły podstawowej kwestie informatyczne obecne są w podstawie programowej w ramach edukacji informatycznej (w każdej z klas nauczania początkowego).

Zachowany będzie – z niewielkimi wyjątkami – ogólny wymiar godzin przeznaczonych na obowiązkowe zajęcia edukacyjne we wszystkich typach szkół. Przyjęto zasadę, że dotychczasowy wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą w klasie I i II gimnazjum (59 godzin) przechodzi do ogólnego wymiaru godzin ośmioletniej szkoły podstawowej, a wymiar tych godzin w klasie III gimnazjum (31 godzin) przechodzi do wymiaru godzin liceum ogólnokształcącego i technikum. Tak więc, projektowany ogólny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych w poszczególnych typach szkół będzie następujący:

• ośmioletnia szkoła podstawowa – 140 godzin (79 godzin z sześcioletniej szkoły podstawowej + 59 godzin z klas I i II gimnazjum = 138 godzin), czyli o 2 godziny więcej;
• branżowa szkoła I stopnia dla absolwentów gimnazjum – 89 godzin (86 godzin z zasadniczej szkoły zawodowej), czyli o 3 godziny więcej;
• czteroletnie liceum ogólnokształcące dla młodzieży – 121 godzin (91 godzin z trzyletniego liceum ogólnokształcącego + 31 godzin z klasy III gimnazjum = 122 godziny);
• pięcioletnie technikum – 171 godzin (133 godziny z czteroletniego technikum + 31 godzin z klasy III gimnazjum = 164 godziny), czyli o 7 godzin więcej;
• ośmioletnia szkoła podstawowa specjalna dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – 192 godziny (132 godziny z sześcioletniej szkoły podstawowej specjalnej + 56 godzin z gimnazjum specjalnego = 188 godzin), czyli o 4 godziny więcej; ale zostaje 29 godzin z klasy III gimnazjum specjalnego, co oznacza łącznie 25 godzin mniej;
• trzyletnia szkoła specjalna przysposabiająca do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi – 104 godziny (101 godzin z dotychczasowej trzyletniej szkoły specjalnej), czyli o 3 godziny więcej;
• szkoła policealna dla młodzieży – 56 godzin (56 godzin z dotychczasowej szkoły policealnej);
• szkoła branżowa II stopnia dla absolwentów szkoły branżowej I stopnia po gimnazjum – 59 godzin (nowy typ szkoły), czyli 59 godzin więcej;
• oddziały przysposabiające do pracy organizowane w klasie VII i VIII szkoły podstawowej – 61 godzin (90 godzin z oddziałów przysposabiających do prac organizowanych w gimnazjum), czyli o 29 godzin mniej;
• klasa wstępna przygotowująca uczniów do nauki w oddziałach dwujęzycznych w liceum ogólnokształcącym lub technikum – 27 godzin (nowy typ klasy tworzony za zgodą organu prowadzącego);
• szkoła podstawowa dla dorosłych (klasy VII i VIII): a) forma stacjonarna – 43 godziny (17 godzin z klasy VI szkoły podstawowej dla dorosłych + 32 godziny z semestrów I – IV gimnazjum dla dorosłych = 49 godzin), czyli o 6 godzin mniej; b) forma zaoczna – 756 godzin (306 godzin z klasy VI szkoły podstawowej dla dorosłych + 576 z semestrów I – IV gimnazjum dla dorosłych = 882 godziny), czyli o 126 godzin mniej;
• czteroletnie liceum ogólnokształcące dla dorosłych: a) forma stacjonarna – 66 godzin (47 godzin z trzyletniego liceum + 16 godzin z klasy III gimnazjum = 63 godziny), czyli o 3 godziny więcej; b) forma zaoczna – 1134 godzin (846 godzin z trzyletniego liceum ogólnokształcącego + 288 godzin z klasy III gimnazjum = 1134);
• szkoła policealna dla dorosłych – zarówno w formie stacjonarnej jak i zaocznej – liczba godzin bez zmian.

W liceach ogólnokształcących i technikach zostanie zwiększony tygodniowy wymiar godzin:

• historii (z 2 do 8) oraz
• geografii, biologii, chemii i fizyki (z 1 do 4)

realizowanych w zakresie podstawowym. 

Uczniowie nie będą więc mieli już obowiązku nauki jednego z dotychczasowych przedmiotów uzupełniających (przyroda lub historia i społeczeństwo) realizowanych w wymiarze 4 godzin tygodniowo. W liceum ogólnokształcącym dla młodzieży uczniowie będą mogli wybrać 3 przedmioty realizowane w zakresie rozszerzonym, a w technikum i w liceum ogólnokształcącym dla dorosłych – 2 przedmioty.

Nie ulega zmianie wymiar godzin (8 godzin) przeznaczonych na realizację w zakresie rozszerzonym następujących przedmiotów:

• język polski,
• historia muzyki,
• historia sztuki,
• język łaciński i kultura antyczna oraz
• filozofia.

Natomiast geografia, biologia, chemia i fizyka, w związku ze zwiększonym wymiarem godzin przeznaczonych na zakres podstawowy, zostaną włączone do grupy przedmiotów realizowanych w zakresie rozszerzonym w wymiarze 6 godzin (język obcy nowożytny, wiedza o społeczeństwie, matematyka oraz informatyka).

Dyrektor liceum ogólnokształcącego i technikum będzie ustalał dwa przedmioty spośród przedmiotów: filozofia, plastyka i muzyka, które będą realizowane obowiązkowo przez uczniów w I klasie.

Nie ulegną zmianom zasady podziału na grupy na niektórych przedmiotach realizowanych w:

• klasach IV-VIII szkoły podstawowej,
• branżowej szkole I i II stopnia,
• liceum ogólnokształcącym i technikum.

Dodatkowo przewiduje się, po uzyskaniu zgody organu prowadzącego szkołę, możliwość podziału na grupy liczące mniej niż 26 uczniów na zajęciach wychowania fizycznego.

Wprowadzenie ramowego planu nauczania dla branżowej szkoły I stopnia, branżowej szkoły II stopnia oraz 5-letniego technikum jest konieczne ze względu na wprowadzenie tych typów szkół do przepisów prawa oświatowego. Branżowa szkoła I stopnia będzie funkcjonowała od 1 września 2017 r. dla absolwentów gimnazjum, natomiast od 2019 r. również dla absolwentów ośmioletniej szkoły podstawowej (stąd dwie wersje ramowych planów nauczania – załączniki nr 7 i 8).

Nowe ramowe plany nauczania zaczną obowiązywać w:

• branżowej szkole I stopnia oraz szkole policealnej od 1 września 2017 r.,
• pięcioletnim technikum od 1 września 2019 r.,
• branżowej szkole II stopnia od 1 września 2020 r.

Branżowa szkoła I stopnia: ramowy plan nauczania określa tygodniowy wymiar godzin w każdej klasie przeznaczonych na realizację poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w tym na realizację kształcenia zawodowego teoretycznego i praktycznego oraz zajęć z wychowawcą. Został również określony minimalny wymiar godzin zajęć z zakresu doradztwa zawodowego (minimum 10 godzin w trzyletnim okresie nauczania). W roku szkolnym 2017/2018 zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane na podstawie programu przygotowanego przez nauczyciela realizującego te zajęcia i dopuszczonego do użytku przez dyrektora szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej, który zawiera treści dotyczące informacji o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach uzyskania kwalifikacji zgodnych z potrzebami rynku pracy i predyspozycjami zawodowymi.

Na kształcenie zawodowe przeznacza się 50 godzin w trzyletnim okresie nauczania, przy czym dyrektor tej szkoły ustalając rozkład zajęć, będzie musiał określić wymiar godzin przeznaczonych na realizację kształcenia zawodowego praktycznego, nie mniejszy niż 60% godzin określonych na realizację kształcenia zawodowego.

Branżowa szkoła II stopnia: ramowy plan nauczania określa tygodniowy wymiar godzin w każdej klasie przeznaczonych na realizację poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w tym na realizację kształcenia zawodowego teoretycznego i praktycznego oraz zajęć z wychowawcą. Dyrektor tej szkoły będzie ustalał klasę, w której realizowane będą praktyki zawodowe w wymiarze określonym w podstawie programowej kształcenia w zawodach, przy czym będzie mógł rozłożyć przebieg praktyk zawodowych w czasie.

1)      Dotychczasowe oddziały przysposabiające do pracy organizowane w gimnazjach zostaną zastąpione oddziałami przysposabiającymi do pracy organizowanymi w klasach VII i VIII ośmioletniej szkoły podstawowej.

2)      Zmiany nazw obowiązkowych zajęć edukacyjnych w ośmioletniej szkole podstawowej specjalnej dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz trzyletniej szkole specjalnej przysposabiającej do pracy dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

3)      Proponuje się zmiany będące konsekwencją zmian wprowadzonych przepisami ustawy – Prawo oświatowe oraz zmiany o charakterze porządkującym, m.in. funkcjonujące dotychczas określenie „upośledzenie umysłowe” zastąpiono określeniem „niepełnosprawność intelektualna”.

Decyzje dotyczące przedłużenia okresu nauki uczniowi niepełnosprawnemu oraz uczniowi szkoły w zakładzie poprawczym i schronisku dla nieletnich, będą podejmowane w przypadku:

• szkoły podstawowej: na I etapie edukacyjnym – nie później niż do końca roku szkolnego w klasie III; na II etapie edukacyjnym – nie później niż do końca roku szkolnego w klasie VIII,
• szkoły ponadpodstawowej – nie później niż do końca roku szkolnego w ostatnim roku nauki.

Dla uczniów niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym uczęszczających do branżowych szkół I stopnia zorganizowanych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich pozostawiono dotychczasową możliwość skrócenia okresu nauki do dwóch lat.

Godziny do dyspozycji dyrektora szkoły mogą być przeznaczone na zajęcia uwzględniające potrzeby, zainteresowania i uzdolnienia uczniów, w szczególności zajęcia związane z kształtowaniem aktywności i kreatywności uczniów i zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a w przypadku:

• szkół prowadzących kształcenie zawodowe – również na zajęcia związane z kształtowaniem kompetencji zawodowych,
• liceum ogólnokształcącego dla dorosłych – również na realizację przedmiotów w zakresie rozszerzonym.

Organ prowadzący szkołę, na wniosek dyrektora szkoły, może przyznać nie więcej niż 3 godziny tygodniowo dla każdego oddziału (grupy międzyoddziałowej lub grupy międzyklasowej) w danym roku szkolnym. 

Źródło:

• Strona internetowa Ministerstwa Edukacji Narodowej: www.men.gov.pl
• Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół